16 ნოემბერი, 2024 წელი
საქმე N-764
საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი
საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე
აღწერილობითი ნაწილი
საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ნინო შველიძემ.
მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.
საქმის განხილვის თავისებურებები
გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს ნაწილობრივ პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.
ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.
სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებელი ნინო შველიძე და მისი წარმომადგენელი ნიკა მაღედანი.
სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.
სამოტივაციო ნაწილი
სადავო მასალა:
ტელეკომპანია “იმედის” სადავო მასალა მათ საიტზე 2024 წლის 6 სექტემბერს გამოქვეყნდა.
სადავო ფრაზები:
სტატიის სათაური: “დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს“ ხელმძღვანელი, ტიმოთი ბლაუველთი, რომელმაც დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე თავდასხმის ამსახველი ვიდეო გადაიღო და გაავრცელა, მედიას ემალება და კითხვებს არ პასუხობს”;
“ “ქართული ოცნების” დეპუტატზე, დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტის, ნინო შველიძის თავდასხმისა და მისთვის სიტყვიერი შეურაცხყოფის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, ტიმოთი ბლაუველთმა გადაიღო და გაავრცელა”.
პირველი პრინციპი.
„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“
ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.
საბჭო მიიჩნევს, რომ სტატიაში განმცხადებლის ნინო შველიძის და მისი
მეუღლის ტიმოთი ბლაუველთის მიმართ გამოთქმული ბრალდებები არ არის
სათანადოდ გადამოწმებული:
1. სტატიაში მტკიცებით ფორმაშია, რომ ნინო შველიძე თავს დაესხა ქართული ოცნების დეპუტატს და მის ოჯახს, თუმცა სტატიაში ამის დამადასტურებელი მტკიცებულება არ არის.
2. სტატიაში მტკიცებით ფორმაში წერია, რომ თავდასხმის ვიდეო ნინო შველიძის მეუღლემ ტიმოთი ბლაუველთმა გადაიღო და გაავრცელა. ეს ინფორმაციაც არ ეყრდნობა სათანადო მტკიცებულებებს. აღნიშნული ინფორმაცია მოგვიანებით თავად ტიმოთი ბლაუველთმა გავრცელებულ განცხადებაში უარყო.
3. სტატიაში ნინო შველიძე მოხსენიებულია “რადიკალური ოპოზიციის
აქტივისტად” ამ შემთხვევაშიც არ არის მითითებული შესაბამისი
მტკიცებულებები.
ქარტიის საბჭომ ამავე თემაზე განიხილა იგივე განმცხადებლის განცხადება POSTV-ს ჟურნალისტის წინააღმდეგ, მიღებულ გადაწყვეტილებაში საბჭო დეტალურად აღწერს, თუ რა ქმედებები უნდა განეხორციელებინა ჟურნალისტს ამ თემის გაშუქებისას, რათა არ დაერღვია სიზუსტის პრინციპი და პატივი ეცა აუდიტორიის უფლებისთვის, მიიღოს ზუსტი, მაქიმალურად გადამოწმებული ინფორმაცია.
ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მიიჩნია, რომ იმედის არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა, არაზუსტი და დაუბალანსებელი ინფორმაციის გავრცელებით, დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.
მეთერთმეტე პრინციპი
“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:
ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”
ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.
ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,
როცა დგინდება, რომ:
ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა. მოცემულ შემთხვევაში პირველი პრინციპის ფარგლებში დადგინდა, რომ ჟურნალისტმა გაავრცელა არაზუსტი, გადაუმოწმებელი ინფორმაცია.
მე -11 პრინციპის დადგენის ერთ-ერთ გარემოებად საბჭოს პრაქტიკით მიიჩნევა გაშუქების კამპანიურობა, როცა მედია საშუალება მცდარ ინფორმაციას განმეორებით, სხვადასხვა დროს, სხვადასხვა პლატფორმებზე აშუქებს. ასე მოხდა განსახილველ საქმესთან მიმართებაშიც. ამ თემაზე ტელეკომპანია “იმედის” ეთერში რამდენიმე სიუჟეტი გავიდა და “იმედის” ფეისბუკ გვერდზე არაერთი ქარდი გამოქვეყნდა.
5 სექტემბერს ტელეკომპანია “იმედის” “ქრონიკის” ეთერში აღნიშნულ თემაზე 3 სიუჟეტი გავიდა (14:11 საათზე; 17:56 საათზე; 20:29 საათზე), რომლებშიც ნინო შველიძის მიერ დეპუტატის მიმართ გამოხატული უკმაყოფილება “ლიბერალურ ფაშიზმად” არის მოხსენიებული და მას “რადიკალებად შენიღბული ე.წ რიგითი მოქალაქეების” რიგში მოიხსენიებს.
6 სექტემბერს “ქრონიკის” ეთერში ამავე თემაზე კიდევ ორი სიუჟეტი გავიდა (11:12 საათზე; 15:06 საათზე), რომლებშიც “დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე თავდასხმის ამსახველი ვიდეოს” გადაღებასა და გავრცელებაში ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს“ ხელმძღვანელსა და ილიაუნის პროფესორს ტიმოთი ბლაუველთს ადანაშაულებენ. აღნიშნული ინფორმაცია imedinews-მაც გაავრცელა.
ტელეკომპანია “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე 5 სექტემბერს გამოქვეყნებულ ქარდზე ასახულია დავით მათიკაშვილის კომენტარი: “მიუნხენის აეროპორტში თავს დამესხა ქალბატონი, რომელმაც თავი „რიგით მოქალაქედ“ გაასაღა. როგორც მოგვიანებით გაირკვა, „რიგითი აღშფოთებული“ მოქალაქე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტი ნინო შველიძე აღმოჩნდა”.
“იმედმა” გაავრცელა ამ თემაზე პარლამენტის თავმჯდომარის შალვა პაპუაშვილის და ქართული ოცნების სხვა წარმომადგენლების მოსაზრებები, რომლებიც მიზნად ისახავდა ნინო შველიძის სახით (გაავრცელეს მისი ფოტო საპროტესტო აქციიდან) “რუსული კანონის” მოწინააღმდეგე არასამთავრობო ორგანიზაციების და მათთან დაკავშირებული პირების დისკრედიტირებას.
აღნიშნული მასალების შეფასების შედეგად საბჭო მიიჩნევს, რომ განმცხადებლის მიმართ განზრახ მოხდა დაუზუსტებელი ინფორმაციის არაერთგზის გავრცელება და ამის მოტივი იყო “იმედის”, როგორც სამთავრობო პროპაგანდის გამავრცელებელი მედიის სარედაქციო პოლიტიკა.
ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი.
სარეზოლუციო ნაწილი
“იმედის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.
16 ნოემბერი, 2024 წელი
საქმე N-765
საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი
საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე
აღწერილობითი ნაწილი
საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ნინო შველიძემ POSTV-ის ჟურნალისტის ქეთი მამრიკიშვილის წინააღმდეგ.
მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.
საქმის განხილვის თავისებურებები
გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.
ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.
სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებელი ნინო შველიძე და მისი წარმომადგენელი ნიკა მაღედანი.
სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.
სამოტივაციო ნაწილი
სადავო მასალა:
POSTV-ის სადავო მასალა მის ეთერში 6 სექტემბერს 13:00 საათზე გავიდა.
სადავო ფრაზები:
სიუჟეტის სათაური: “ბულინგის წამხალისებელი”;
“ქართული ოცნების” დეპუტატზე, დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტის, ნინო შველიძის თავდასხმისა და მისთვის სიტყვიერი შეურაცხყოფის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, [ტიმოთი ბლაუველთმა] გადაიღო და გაავრცელა”.
პირველი პრინციპი.
„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“
ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.
საბჭოს წევრების პოზიციით, სიუჟეტი არ ეყრდნობა სათანადოდ გადამოწმებულ მტკიცებულებებს და არის დაუბალანსებელი.
წამყვანი სიუჟეტს იწყებს შემდეგი ტექსტით: “ქართული ოცნების” დეპუტატზე, დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტის, ნინო შველიძის თავდასხმისა და მისთვის სიტყვიერი შეურაცხყოფის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, [ტიმოთი ბლაუველთმა] გადაიღო და გაავრცელა”.
განმცხადებლის პოზიციისა და მის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებების შესწავლის საფუძველზე, საბჭო დარწმუნდა, რომ სადავო მასალა არაერთ უზუსტობას შეიცავს და მას შეცდომაში შეჰყავს მაყურებელი.
მასალაში არ ჩანს თავდასხმა და არ ისმის შეურაცხყოფა. მიუხედავად ამისა, წამყვანი და ხელისუფლების წარმომადგენელი რესპონდენტი მტკიცებით ფორმაში საუბრობენ თავდასხმაზე, რაც არ არის სათანადოდ გადამოწმებული და დადასტურებული.
ასევე, წამყვანი ნინო შველიძეს, ფაქტობრივ მტკიცებულებაზე მითითების გარეშე მოიხსენიებს “რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტად”, რაც ასევე არღვევს სიზუსტის პრინციპს, ვინაიდან სიუჟეტში არ არის წარმოდგენილი არც ერთი დადასტურება იმისა, რომ განმცხადებელი რომელიმე ოპოზიციური ძალის აქტივისტია და, მით უფრო, არ არის ფაქტობრივი მტკიცებულება მისი “რადიკალური ქმედებების” შესახებ.
გადაწყვეტილებაში - ““ფორმულას” პროდიუსერი ნესტან (ნენე) დალაქიშვილი “იმედის” არაიდენტიფიცირებული ჟურნალისტის წინააღმდეგ”, ქარტიის საბჭომ განმარტა, რომ პირის რომელიმე პარტიის აქტივისტად მოხსენიებისთვის ჟურნალისტს გარკვეული მტკიცებულებები უნდა ჰქონდეს, ან მისი პარტიული აქტივისტობა საჯარო წყაროებით უნდა მტკიცდებოდეს და მედია შესაბამის ბმულებს უნდა უთითებდეს. ხსენებულ გადაწყვეტილებაშივე საბჭომ განმარტა, რომ პარტიულ აქტივისტად გამოცხადების შემთხვევაში მედიამ, სულ მცირე, ამის შესახებ შეკითხვა მაინც უნდა დაუსვას ადრესატს, რაც მინიმალურ სტანდარტს მაინც დააკმაყოფილებდა.
მოცემულ შემთხვევაშიც იგივე პრობლემაა. მასალაში არ არის პარტიული აქტივისტობის რაიმე მტკიცებულება და არც ადრესატთან ამის დაზუსტების მცდელობაა ნაჩვენები.
სიუჟეტში აღნიშნულია, რომ “ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, [ტიმოთი ბლაუველთმა] გადაიღო და გაავრცელა”.
როგორც განმცხადებელი მიუთითებს, “საერთაშორისო განათლების ამერიკული საბჭოები” არ არის დონორი ორგანიზაცია და ის საგანმანათლებლო მიზნებით შემოიფარგლება, რაც მათ ოფიციალურ გვერდზეც არის გაცხადებული.
ამასთან, „საერთაშორისო განათლების ამერიკული საბჭოების” დირექტორის მიერ ვიდეოს გადაღებისა და გავრცელების შესახებ ინფორმაციას თავად ტიმოთი ბლაუველთიც გამოეხმაურა წერილით (ერთვის გადაწყვეტილებას) მის სოციალურ ქსელში და აღნიშნა, რომ ეს ვიდეო მას არც გადაუღია და არც გაუვრცელებია, მეტიც, მას არანაირი კავშირი არ ჰქონია ამ ვიდეოსთან. ამავე წერილში მოქცეულ ორგანიზაციის განცხადებაში კი მითითებულია, რომ ნინო შველიძე “არ არის დაკავშირებული საერთაშორისო განათლების ამერიკულ საბჭოებთან და არ წარმოადგენს ამ ორგანიზაციას”.
ქარტიის საბჭოს ძალებს აღემატება დაზუსტებით იმის გამორკვევა, თუ რა ტიპის ორგანიზაციაა “ამერიკული საბჭოები”, რა კავშირი აქვს განმცხადებელს ამ ორგანიზაციასთან, გადაიღო და გაავრცელა თუ არა ვიდეო ამ ორგანიზაციის ხელმძღვანელმა.
საბჭო მიიჩნევს, რომ მოპასუხე ჟურნალისტის ვალი იყო სიუჟეტში
გავრცელებული ფაქტების დაზუსტება და ამის მცდელობის აუდიტორიისთვის
ჩვენება, რაც ჟურნალისტმა არ გააკეთა.
მოპასუხე მედიას შეეძლო, სულ მცირე, ორგანიზაციის განცხადება მოგვიანებით მაინც აესახა როგორც დამატება სადავო მასალაში, რაც აუდიტორიას მეტად დაბალანსებული, მრავალ წყაროზე დაფუძნებული ინფორმაციით უზრუნველყოფდა.
სიუჟეტის დაუბალანსებლობის პრობლემას ამძაფრებს ისიც, რომ მასში ასახულია მხოლოდ ერთი მხარის - საპარლამენტო უმრავლესობის წევრის, ირაკლი კვირცხალიას კომენტარი, და ჟურნალისტს არც განმცხადებლისგან და არც თუნდაც რომელიმე ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენლისგან არ ჰქონია რაიმე ინფორმაციის მიღების მცდელობაც კი. მიუხედავად ამისა, ის მტკიცებით ფორმაში გადასცემს ამბავს, რომელიც სათანადოდ გადამოწმებული არ აქვს.
პრობლემურია თავად სიუჟეტის სათაურიც: “ბულინგის წამხალისებელი”. საბჭოს პრაქტიკით, ძირითად შემთხვევებში სათაური უნდა იქნეს განხილული როგორც ცალკე ჟურნალისტური პროდუქტი, ვინაიდან მაყურებელმა შეიძლება არც ჩათვალოს საჭიროდ მასალის სრულად გაცნობა იმ დაშვებით, რომ ძირითადი მიგნება მან უკვე წაიკითხა სათაურში. სათაური მკითხველს პირველ შთაბეჭდილებას უქმნის. მოცემულ შემთხვევაში, სათაური “ბულინგის წამხალისებელი” მტკიცებით ფორმაშია და მასალის საერთო შინაარსიდან არ გამომდინარეობს, რასაც ასევე შეცდომაში შეჰყავს აუდიტორია.
ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მიიჩნია, რომ მოპასუხე ჟურნალისტმა არასრული, არაზუსტი და მანიპულაციური სიუჟეტით, რომელიც მაყურებელს არასწორ წარმოდგენას უქმნის, დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.
მეთერთმეტე პრინციპი
“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:
ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”
ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.
ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,
როცა დგინდება, რომ:
ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა, რაც მოცემულ შემთხვევაში საბჭომ ზემოთ დაადგინა. ამასთან, აღნიშნული დარღვევა განზრახვას და მოტივსაც უნდა მოიცავდეს.
მოცემულ შემთხვევაში პირველი პრინციპის ფარგლებში დადგინდა, რომ ჟურნალისტმა არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა. ამასთან, სიუჟეტი ცალსახად ემსახურება მაყურებლისათვის მცდარი წარმოდგენის შექმნას, რათა მათ თვალში არასამთავრობო ორგანიზაციები და მათთან დაკავშირებული პირები ნეგატიურად წარმოჩინდნენ.
განზრახვაზე მიუთითებს ისიც, რომ ვითარების უფრო მეტად
დრამატიზებისთვის წამყვანი ინციდენტს მოიხსენიებს თავდასხმად, როცა
სიუჟეტში ამის არანაირი მტკიცებულება არ არის.
საბჭო განზრახვის მამტკიცებლად მიიჩნევს მედიის მხრიდან მოპასუხე მხარის პოზიციის არ ასახვასაც.
საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტი განზრახ ავრცელებს არაზუსტ და დამახინჯებულ ინფორმაციას, რისი მოტივიც არის არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მათთან დაკავშირებული პირების დისკრედიტაცია, ვინაიდან ისინი აქტიურად ეწინააღმდეგებიან “რუსულ კანონს” და მონაწილეობენ ხელისუფლების წინააღმდეგ გამართულ საპროტესტო აქციებში. ამ პროტესტში არაერთგზის მონაწილეობდა განმცხადებელიც.
მედიის განზრახვაზე მიუთითებს ისიც, რომ სიუჟეტში ასახულია მხოლოდ საპარლამენტო უმრავლესობის წევრის, ირაკლი კვირცხალიას, კომენტარი: “ღირსეული კოლეგის ჩანაწერი გამოაქვეყნა თავიდან ვითომ მოქალაქემ და გაგრძელდა ეს ამ აღშფოთებული მოქალაქეების ვითომ სერიიდან ამ დროს ვნახეთ, რომ რეალურად ესეც ერთ-ერთი რომელიღაცა არასამთავრობოს დამფუძნებელი თუ რაღაც წევრი, რომელიც აქ ესე ვთქვათ, აქტიურად აქტივისტად იყო ჩართული ამ დესტრუქციაში, რაც პარლამენტის შენობასთან ხდებოდა და ვნახეთ ის მარაზმი შვილებთან ერთად რა იკადრა, როგორც იკადრა თვითონ თავის შვილებთან ერთად და ბატონი დავითის ოჯახთან ერთად მიიღო საკადრისი პასუხი, მარა კიდევ ერთხელ ვამბობ, რო საკადრის პასუხს საზოგადოება გასცემს მათ 26 ოქტომბერს."
განმცხადებლის მიერ მოწოდებული მასალებიდან დგინდება, რომ ეს არ იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც განმცხადებლის შესახებ მოპასუხე მედიამ გადაუმოწმებელი და ცალხმრივი ინფორმაცია გაავრცელა.
6 სექტემბერს POSTV-ის საიტზე გამოქვეყნდა სტატია სათაურით: “დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე თავდასხმის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს“ ხელმძღვანელმა და ილიაუნის პროფესორმა ტიმოთი ბლაუველთმა გადაიღო და გაავრცელა”, რომელიც იმეორებს ტელეკომპანია “იმედის” ნარატივს, რომელიც ამ ინფორმაციის პირველწყაროა.
საბჭოს მიერ განხილული საქმეების პრაქტიკამ აჩვენა, რომ პროპაგანდისტული მედიები საერთო ნარატივის მქონე სიუჟეტებით ცდილობენ დისკრედიტაციის კამპანია აწარმოონ “ქართული ოცნებისა” და მათი პოლიტიკის მოწინააღმდეგე ადამიანებისა თუ ორგანიზაციების წინააღმდეგ.
ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი.
სარეზოლუციო ნაწილი
ქეთი მამრიკიშვილმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.