განმცხადებელი: პაატა ბურჭულაძე

მოპასუხე: შალვა რამიშვილი; ბაჩო ოდიშარია

დარღვეული პრინციპები: 1-ლი პრინციპი ; მე-5 პრინციპი; მე-11 პრინციპი.

11 მაისი, 2024 წელი

საქმე N 741

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, ნინო კაპანაძე, საბა წიწიკაშვილი, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, გელა მთივლიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, ირმა ზოიძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა პაატა ბურჭულაძემ. განმცხადებელი მიიჩნევდა, რომ 2024 წლის 19 მარტს, ტელეკომპანია POSTV-ს ეთერში გასულ გადაცემაში „სამნი & CO” დაირღვა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი, მე-5 და მე-11 პრინციპები.

მოპასუხე ჟურნალისტებად განისაზღვრნენ აღნიშნული გადაცემის წამყვანები, შალვა რამიშვილი და ბაჩო ოდიშარია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

Საბჭოს სხდომა წარიმართა ქარტიის ოფისში, ჰიბრიდულ ფორმატში,  კერძოდ, საბჭოს წევრების ნაწილი სხდომაში მონაწილეობდა დისტანციურად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდა და განხილვაში მონაწილეობდა განმცხადებლის წარმომადგენელი, ადვოკატი მიხეილ რამიშვილი.
მოპასუხე ჟურნალისტები სხდომას არ დასწრებიან, მაგრამ მათ თავიანთი შეპასუხება საბჭოს წერილობითი სახით წარმოუდგინეს.

 სამოტივაციო ნაწილი

პირველი პრინციპი. ქარტიის პირველი პრინციპის თანახმად, „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“.

Პაატა ბურჭულაძე განცხადებაში სადავოდ ხდიდა გადაცემის წამყვანების [მოპასუხე ჟურნალისტები] მიერ მის მოხსენიებას თაღლითად, მიმთვისებლად, აცხადებდა, რომ ეს იყო არაზუსტი ინფორმაცია და არღვევდა ქარტიის პრინციპებს.

Საბჭოს მიერ საქმის განხილვის ფარგლებში გამოკვლეული ინფორმაციის მიხედვით, სადავო გადაცემის ეთერში გასვლამდე დაახლოებით ერთი წლით ადრე (2023 წლის 10 აპრილს), იმავე გადაცემაში, შალვა რამიშვილმა პაატა ბურჭულაძის მისამართით გააკეთა შემდეგი განცხადება: „ბანი, მსოფლიო ბანი და მხილებული საქველმოქმედო თანხების გაფლანგვაში და თაღლითობაში“.

აღნიშნული განცხადება ბურჭულაძემ მცდარად, არაზუსტად, პატივისა და ღირსების შემლახავად მიიჩნია, სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს და მოითხოვა, POSTV–სა და შალვა რამიშვილს დავალებოდათ ზემოაღნიშნული ფრაზის საჯაროდ უარყოფა და ფინანსური კომპენსაციის გადახდა.

თბილისის საქალაქო სასამართლომ პაატა ბურჭულაძის სარჩელი არ დააკმაყოფილა. Მოსამართლემ შალვა რამიშვილის მიერ ეთერში ნათქვამი ფრაზა: „ბანი, მსოფლიო ბანი და მხილებული საქველმოქმედო თანხების გაფლანგვაში და თაღლითობაში“ რამიშვილის შეფასებად, მოსაზრებად მიიჩნია და კანონის დარღვევა არ დაადგინა.

სასამართლოს მიერ ამ გადაწყვეტილების გამოცხადების დღეს, 2024 წლის 19 მარტს, შალვა რამიშვილმა და ბაჩო ოდიშარიამ საკუთარ გადაცემაში ისაუბრეს მოსამართლის გადაწყვეტილებაზე და პაატა ბურჭულაძე კვლავ მოიხსენიეს თაღლითად, ქურდად და  მიმთვისებლად. ბურჭულაძემ 19 მარტის გადაცემაში გამოთქმული ფრაზების სიზუსტე სადავოდ გახადა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაში.

POSTV-ს გადაცემა „სამნი & CO” 2024 წლის 19 მარტი, 22:00 სთ.

Შალვა რამიშვილის სადავო ფრაზები:
„მე პირადად და პოსტივიმ სასამართლოში მოუგო საქმე თაღლით ბურჭულაძეს“

 „მე ვთქვი, რომ ის თაღლითია და ობოლი ბავშვების ფული მიითვისა თავისი ფონდი

“იავნანათი“

„რატომღაც მიჩივლა პატივის და ღირსების შელახვისთვის, ან ერთი ან მეორე სადა

აქ ამ გარეწარს”

„სასამართლომ დაადასტურა, რომ თუ თაღლითს დაუძახებ არაფერი პრობლემა

კანონთან არ გექნება. ხსნილია მეგობრებო და დაუძახეთ თაღლითი თაღლითს.”

Ბაჩო ოდიშარიას სადავო ფრაზა:

„ბურჭულაძეზე ხსნილია, ბადრი ჯაფარიძეზე ხსნილია, მამუკა

ხაზარაძეზე ხსნილია. სამივეს დადასტურებული აქვს რომ თაღლითები არიან“.

ტელეკომპანია POSTV-დან ქარტიის სამდივნოსთვის გამოგზავნილი წერილობითი შეპასუხების მიხედვით,  POSTV-ის ჟურნალისტები მათ ეთერში გაცხადებულ სადავო ფრაზებს მიიჩნევენ შეფასებად, კომენტარად და ფიქრობენ, რომ ქარტიის პრინციპები არ დარღვეულა.

ქარტიის საბჭო საქმის შესწავლის შედეგად მივიდა დასკვნამდე, რომ POSTV-ს ჟურნალისტების მხრიდან დარღვეულია ქარტიის 1-ელი პრინციპი.

ჟურნალისტების მიერ, ეთერში მტკიცებით ფორმაში გაცხადებულ ფრაზებს - პაატა ბურჭულაძე “თაღლითია”,  “მიითვისა”, “მოიპარა ობოლი ბავშვების ფული” ქარტიის საბჭო ვერ მიიჩნევს მხოლოდ ავტორთა მოსაზრებად.

სადავო გადაცემაში ეს ფრაზები წარმოთქმული იყო მტკიცებით ფორმაში და გადაცემის წამყვანები არსად ამბობდნენ, რომ ეს იყო მხოლოდ მათი შეფასება და შეიძლებოდა ეს შეფასება არ ყოფილიყო ზუსტი, რომ შესაბამისი სამართლებრივი წესით არ არის დადგენილი, ნამდვილად მიითვისა თუ არა ბურჭულაძემ ფონდ “იავნანას” თანხები.

უფრო მეტიც, გადაცემის წამყვანები ამ ფრაზების გამოთქმისას ამბობდნენ, უკვე სასამართლომ დაადასტურა, რომ პაატა ბურჭულაძე თაღლითია და მისთვის თაღლითის დაძახება ამიერიდან “ხსნილია”.

გადაცემის წამყვანების განცხადებები მაყურებლისთვის ტოვებდა შთაბეჭდილებას, რომ სასამართლომ იმსჯელა და დაადასტურა, რომ პაატა ბურჭულაძე თაღლითია.
Სინამდვილეში,  იყო თუ არა ბურჭულაძე თაღლითი, არ ყოფილა სასამართლოს განხილვის საგანი.სასამართლოს  გადაწყვეტილებაში, რომელსაც გადაცემის წამყვანები პაატა ბურჭულაძისთვის თაღლითის წოდების დროს იშველიებდნენ, არსად წერია, რომ ბურჭულაძეს თაღლითობა ანდა თანხების მითვისება დაუდასტურდა.

 
ქარტიისთვის გამოგზავნილ შეპასუხებაში გადაცემის წამყვანები წერენ, რომ ბურჭულაძის მიმართ გამოთქმული მათი მოსაზრებები ეყრდნობა POSTV-ს მიერ 2017 წლიდან მომზადებული საგამოძიებო ფილმების სერიას და ამ ფილმებში პაატა ბურჭულაძის საქველმოქმედო ფონდი “იავნანა” მხილებულია შეგროვებული თანხების მითვისებაში.

ქარტიის საბჭო განმარტავს, რომ მხოლოდ ჟურნალისტური პროდუქტი, თუნდაც საგამოძიებო ფილმები, არ შეიძლება იყოს საკმარისი ვინმეს სისხლის სამართლის დანაშაულად კვალიფიცირებულ ქმედებებში დასადანაშაულებლად.

თაღლითობა, ქურდობა, მითვისება სისხლის სამართლის კოდექსით დასჯადი დანაშაულებია და ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ამაში ვინმეს ამ ეპითეტებით მოსახსენიებლად  მაღალი სტანდარტით გადამოწმებული ფაქტებია საჭირო.

გადაცემის წამყვანები ამბობდნენ, რომ ეყრდნობოდნენ საკუთარ, მათ მიერვე მომზადებულ “საგამოძიებო ფილმებს”,  რომელთა მიხედვითაც, მრავალი წლის წინ დაიწყო სისხლის სამართლის საქმის გამოძიება, რომელიც დღემდე არ დასრულებულა.

ქარტიისთვის განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებებით (გენერალური პროკურატურის 2019 და 2023 წლების წერილები) დასტურდება, რომ ფონდ “იავნანას” თანხების შესაძლო მითვისება-გაფლანგვის ფაქტზე გამოძიება 5 წელზე მეტია მიმდინარეობს, თუმცა დღემდე არ დასრულებულა და საქმეზე არ არის დადგენილი დაზარალებული ან/და ბრალდებული პირი.

ასევე განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტაციით ირკვევა, რომ პაატა ბურჭულაძე არ არის ნასამართლევი რაიმე დანაშაულისთვის.

საბჭოს მიერ შესწავლილი მასალებით ცხადია, რომ ეს ინფორმაცია ცნობილი იყო სადავო გადაცემის წამყვანებისთვის. მათ იცოდნენ, რომ პაატა ბურჭულაძის ფონდთან დაკავშირებით დაწყებული გამოძიება არ იყო დასრულებული და ბურჭულაძე ან მისი ფონდის რომელიმე ხელმძღვანელი პირი არ იყო ოფიციალურად ბრალდებული ანდა მსჯავრდებული სისხლის სამართლის დანაშაულებში -, თაღლითობაში, ქურდობაში, მითვისებასა ან/და გაფლანგვაში.

მიუხედავად ამისა, გადაცემის წამყვანებმა მტკიცებით ფორმაში მოიხსენიეს ის თაღლითად, ქურდად და მიმთვისებლად.

ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევის ერთ-ერთი მთავარი მახასიათებელი მედია პროდუქტში ბალანსის დაუცველობაცაა. ჟურნალისტი ვალდებულია, აუდიტორიას შესთავაზოს ყველა შესაძლო მხარის პოზიცია კონკრეტულ საკითხთან დაკავშირებით. განსახილველ შემთვევაში მხარეთა ბალანსი ცალსახად დარღვეულია, გადაცემაში არ ყოფილა პაატა ბურჭულაძის მხარის პოზიცია.  შესაძლოა, ეს ყოფილიყო მისი ადვოკატის კომენტარი, ფრაგმენტი პაატა ბურჭულაძის სარჩელიდან, ან/და ნებისმიერი რამ, სადაც ასახული იქნებოდა ბურჭულაძის პოზიცია ამ ბრალდებებთან დაკავშირებით.

მითუფრო, როცა გადაცემის წამყვანებისთვის ცნობილი იყო, რომ პაატა ბურჭულაძე მის მიმართ გამოთქმულ ბრალდებებს არ ეთანხმებოდა და, უფრო მეტიც, ამ ბრალდებებთან დაკავშირებით სამართლებრივი პრეტენზიებიც ჰქონდა.

Აქედან გამომდინარე,  ქარტიის საბჭოს დარღვეულად მიაჩნია  პირველი პრინციპი. საბჭომ დაადგინა, რომ გადაცემის წამყვანებმა პატივი არ სცეს აუდიტორიას და მათ ეთერში გაავრცელეს ინფორმაცია, რომელიც ჟურნალისტური ეთიკის სტანდარტების შესაბამისად გადამოწმებული, დაზუსტებული არ იყო.

მე-5 პრინციპი.  ქარტიის მე-5 პრინციპის თანახმად, “მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის სხდომაზე დაზუსტდა, რომ პაატა ბურჭულაძეს ან მის წარმომადგენლებს არ მიუმართავთ POSTV-სთვის სადავო მასალაში დაშვებული შეცდომის შესწორების მოთხოვნით.

თუმცა ქარტიის მე-5 პრინციპი ავალდებულებს ეთიკურ ჟურნალისტებს, პატიოსნად, ადეკვატურ დროში შეასწორონ მათ მიერ დაშვებული შეცდომები, მას შემდეგ, რაც შესაძლო შეცდომის შესახებ შეიტყობენ.

ამ პრინციპის დაცვისა და განმარტების სტანდარტს ქარტიის საბჭო წლების განმავლობაში ხვეწდა და აფართოებდა. თუ 2013 წელს აუცილებლად მიიჩნეოდა პრეტენზიის მქონე პირს მედიისთვის შესწორება წერილობით მოეთხოვა, შემდგომ წლებში მიღებულ გადაწყვეტილებებში მეტი აქცენტი კეთდება ჟურნალისტების პროაქტიულ ვალდებულებაზე, გაასწორონ უზუსტობა და არ დაელოდონ კონკრეტული სუბიექტის მიმართვას ან/და ქარტიის გადაწყვეტილებას.

შესწორების ვალდებულება ჟურნალისტს წარმოექმნება მას შემდეგ, რაც შესაძლო უზუსტობის შესახებ შეიტყობს. არ აქვს მნიშვნელობა, რა გზით მიიღებს ინფორმაციას. ქარტიის საბჭომ 2019 წლიდან რამდენიმე საქმეში განმარტა, რომ ასეთ შეტყობინებად შეიძლება მიჩნეულ იქნეს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მედიისთვის გაგზავნილი წერილი, ინფორმაცია, რომ მათ წინააღმდეგ ქარტიაში შემოტანილია განცხადება და კონკრეტული ინფორმაციის შესაძლო უზუსტობას ეხება.

პასუხისმგებლიანი მედია ასეთ შემთხვევაში მყისიერად უნდა რეაგირებდეს, ასწორებდეს დაშვებულ უზუსტობას. განსახილველ შემთხვევაში, მას შემდეგ, რაც ქარტიის საბჭომ დაადგინა, რომ POSTV-მ ბურჭულაძის შესახებ გადაუმოწმებელი ინფორმაცია გაავრცელა, საბჭომ იმსჯელა ბურჭულაძის პრეტენზია რამდენად იყო ცნობილი ტელევიზიისთვის და დაირღვა თუ არა მე-5 პრინციპი.

საბჭო რამდენიმე გარემოებით დარწმუნდა, რომ განმცხადებლის კონკრეტული პრეტენზია გადაცემის წამყვანებმა  იცოდნენ:

პირველი, POSTV-მ მიიღო და გაეცნო ქარტიის მიერ გადაგზავნილ პაატა ბურჭულაძის განცხადებას, რადგანაც წარმოადგინა შინაარსობრივი შეპასუხება განცხადებაში გამოთქმულ პრეტენზიებზე.

მეორე, იმავე საკითხზე (თაღლითად, მიმთვისებლად მოხსენიებაზე) პაატა ბურჭულაძეს უკვე ჰქონდა გამოხატული სამართლებრივი პრეტენზიები, სასამართლოში ჰქონდა სარჩელი შეტანილი, სადაც დავობდა, რომ მისი ამ ეპითეტებით მოხსენიება იყო მცდარი და არაზუსტი. ამ სარჩელის ერთ-ერთი მოპასუხე იყო შალვა რამიშვილი და მისთვის ცნობილი იყო ამ პრეტენზიების შესახებ.

Აქედა გამომდინარე, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ დარღვეულია ქარტიის მე-5 პრინციპიც.

Მე-11 პრინციპი.  ქარტიის მე-5 პრინციპის თანახმად, “ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება;

ნებისმიერი სახის ქრთამის, საჩუქრის ან სხვა სარგებლის მიღება პროფესიულ საქმიანობაზე გავლენის მოხდენის სანაცვლოდ;

პლაგიატი.”

მეთერთმეტე პრინციპის ჭრილში პაატა ბურჭულაძეს პრეტენზია ჰქონდა, რომ POSTV-ს წამყვანები მის შესახებ ინფორმაციას განზრახ ამახინჯებდნენ და ეს არ იყო მხოლოდ უზუსტობა.

განმცხადებელი ამის მოტივად მის ოპოზიციურ პოლიტიკურ შეხედულებებს ასახელებდა. ის განცხადებაში აღნიშნავდა, რომ POSTV-ს, როგორც სამთავრობო ტელევიზიის, წამყვანები განზრახ ავრცელებდნენ  მის შესახებ არაზუსტ ინფორმაციას.

ფაქტის განზრახ დამახინჯება უმძიმესი პროფესიული დარღვევაა და ქარტიის საბჭო ამ პრინციპის დადგენისას ყოველთვის ზედმიწევნით ფრთხილია. საბჭოს მრავალწლიანმა პრაქტიკამ გამოკვეთა მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისთვის აუცილებელი თავისებურებები, მათ შორის, ორი პირობა სადავო მასალაში განხილვის დროსაც გამოვლინდა:

პირველი, ობიექტური გარემოებები იძლეოდა დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა - ამ გარემოებაზე მიუთითებს აღნიშნულ საკითხზე  POSTV-ს წინააღმდეგ სასამართლოში შეტანილი სარჩელი, რომლის განხილვის ფარგლებშიც გაირკვა, რომ პაატა ბურჭულაძის მიმართ არ იყო დადასტურებული თაღლითობის, მითვისება-გაფლანგვის ბრალდება.  პროკურატურას მრავალწლიანი  გამოძიების  შემდეგაც არ ჰყავს გამოვლენილი ფონდ “იავნანას” საქმეში დაზარალებული და ბრალდებული, თუმცა POSTV მტკიცებით ფორმაში მოიხსენიებს მას “ობოლთა კუთნილი თანხების” მიმთვისებლად, თაღლითად.

მეორე, თუ მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს, ესეც შესაძლოა მიანიშნებდეს არაზუსტი ინფორმაციის განზრახ გავრცელებაზე. ქარტიის საბჭოს მოკვლევით, პაატა ბურჭულაძის შესახებ იდენტური შინაარსის არაზუსტი ინფორმაცია სულ მცირე სამჯერ გავრცელდა POSTV-ს სხვადასხვა დროს გასულ გადაცემაში. უფრო მეტიც, 2023 წლის 9 მაისს, იმავე  გადაცემაში წამყვანმა დაანონსა, რომ “დღეიდან ჩვენ თითქმის ყოველდღე მოგახსენებთ პაატა ბურჭულაძის თაღლითობაზე”...

Აქედან გამომდინარე, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი, ფაქტის განზრახ დამახინჯების ნაწილში.

სარეზოლუციო ნაწილი

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. შალვა რამიშვილმა დაარღვია ქარტიის 1-ლი; მე-5; მე-11 პრინციპები.
2. ბაჩო ოდიშარიამ დაარღვია ქარტიის 1-ლი; მე-5; მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა

განცხადება

შეპასუხება

30 ნოემბერი, 2023 წელი

საქმე N – 705

საბჭოს თავმჯდომარე: ხატია ღოღობერიძე

საბჭოს წევრები: თათია ხალიანი, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, საბა წიწიკაშვილი, სოფო ჟღენტი, ირმა ზოიძე, მაია წიკლაური

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ირმა ჯანჯღავამ, რომელიც მიიჩნევდა, რომ 2023 წლის 28 ოქტომბერს „TV პირველის” გადაცემა „მელაძის შაბათში” გასულ მასალაში დაირღვა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი, მე-11 პრინციპი. მოგვიანებით, განმცხადებელმა საჩივარს დაამატა ქარტიის მე-5 და მე-7 პრინციპი. მოპასუხე ჟურნალისტებად განისაზღვრნენ ნოდარ მელაძე და თამთა დოლენჯაშვილი.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად, ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

საქმის განხილვას ესწრებოდა განმცხადებელი, ხოლო მოპასუხე მედიას სხდომაში მონაწილეობა არ მიუღია და შეპასუხება არც წერილობით წარმოუდგენია.

სამოტივაციო ნაწილი

ქარტიის 1-ელი პრინციპი: „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“.

გადაცემა ეხება პოლონეთში არსებულ საშუამავლო კომპანიას, რომელიც საქართველოს მოალაქეებს გერმანიაში ასაქმებს და, სიუჟეტის მიხედვით, დასაქმებულები კუთვნილ თანხას ვერ იღებენ.

სიუჟეტის წარდგენისას გადაცემის წამყვანი, ნოდარ მელაძე ამბობს:

„გერმანიაში მყოფი საქართველოს მოქალაქეები შველას ითხოვენ. ქართველი ქალები, რომლებიც სამშობლოდან უკიდურესი გაჭირვების გამო ევროპაში სამუშაოდ წავიდნენ, ანაზღაურების გარეშე დარჩნენ. ირკვევა, რომ ადამიანები, რომელთა ყოფაც სამშობლოში საკმაოდ მძიმე იყო, გერმანიაში გაემგზავრნენ და იქ საკმაოდ მძიმე სამუშაოზე - მოხუცების მომვლელებად დასაქმდნენ, თუმცა საშუამავლო კომპანია, რომელიც პოლონეთშია რეგისტრირებული და რომელმაც საქართველოს მოქალაქეები სამუშაოდ გერმანიაში წაიყვანა, თვეების განმავლობაში მათ კუთვნილ ანაზღაურებას არ უხდის. საშუამავლო კომპანიასთან ერთადერთი საკონტაქტო პირი საქართველოს მოქალაქეა, რომელიც ასევე უარით ისტუმრებს ქართველ ქალებს, რომ მისცეს კუთვნილი ხელფასი. დგინდება, რომ მიღებული ანაზღაურების ნაწილი ამ საშუამავლო კომპანიაში რჩება, თუმცა ქართველებს იმ ფულსაც არ აძლევენ, რაც მათ შეთანხმების თანახმად უნდა მიიღონ. ეს ადამიანები ახლა მძიმე ყოფაში იმყოფებიან და დახმარება შაბათის ეთერს სთხოვეს. ჩვენ შევისწავლეთ ის დოკუმენტები, რომლებიც ამ ადამიანებმა გამოგვიგზავნეს, ჩავწერეთ მათთან ინტერვიუები და გავეცანით იმ საკმაოდ მძიმე შინაარსის აუდიოშეტყობინებებს, რომელსაც პოლონური საშუამავლო კომპანიის ქართველი წარმომადგენელი და მისი ოჯახის წევრი უგზავნიან ქართველ ემიგრანტებს. ჩანაწერები იმდენად მძიმეა, რომ მისი ეთერში გაშვება სრულად შეუძლებელია, თუმცა ეს ყველაფერი არ არის. როდესაც ჩვენი გუნდის ჟურნალისტი ქალბატონ ჯანჯღავას და მისი ოჯახის წევრებს დაუკავშირდა ინფორმაციის გადასამოწმებლად, ჯანჯღავას ძმამ უკიდურესი შეურაცხყოფები მიაყენა, რამაც ჩვენ გაგვიჩინა რწმენა, რომ ის, რასაც ემიგრანტები ლაპარაკობენ, 100%-ით სიმართლეა". 

მასალაში ჟურნალისტი ამბობს:

●        „დგინდება, რომ გერმანული ოჯახები ფულს დამსაქმებელს ურიცხავენ, დამსაქმებელი კი ქართველებს კუთვნილ თანხას არ აძლევს. დაპირებებში კი თვეები გადის.“

●        „გერმანიაში არალეგალურად მყოფი მოქალაქეები ნამდვილად დაასაქმეს. ოღონდ ოჯახები, სადაც მუშაობდნენ, ანაზღაურებას შუამავლს ურიცხავდნენ, რადგან ოფიციალურ ანაზღაურებას არალეგალურად მყოფ პირებს ვერ მისცემდნენ. შუამავალი ჯანჯღავა კი ათობით ემიგრანტს ხელფასს არ აძლევს. ვინც ფულს ითხოვს, ემუქრება, რომ გერმანიაში არალეგალურად არიან და მათ გამოადეპორტებს“.

●        „ირმა ჯანჯღავას დაზარალებული ქალებისგან თავის დაღწევა მუქარით უწევს, შეურაცხმყოფელ შეტყობინებებს ქართველი დამსაქმებლისგან ოჯახის მარჩენალი ქალები ყოველდღიურად იღებენ. შიშის და მუქარის ფონზე მუშაობა უკიდურეს გაჭირვებაში უწევთ".

●        „მოქალაქეები ამბობენ, რომ ტრეფიკინგის მსხვერპლები არიან და უკეთესი ცხოვრების მოწყობის იმედით გერმანიაში წასულები რეალურად ქართველი შუამავლის დამსახურებით მონობაში არიან“.

●        „ქალი, პირობითი სახელით ლილი, დაზარალებულია. ჯერ ირმა ჯანჯღავამ მისგან უკანონო დოკუმენტების დამზადებაში ფული აიღო, შემდეგ სამსახური მოუძებნა, დაასაქმა და ახლა ისე გადის თვეები, ხელფასს საერთოდ არ ურიცხავს. ის მძიმე დიაგნოზის მოხუცის სახლში ახლა უფულოდ და დოკუმენტების გარეშეა გამოკეტილი. ყველა ზარი ქართველ დამსაქმებელთან ერთი შედეგით - უშედეგოდ მთავრდება. ქალი ჩუმად მხოლოდ იმის გამოა, რომ ეშინია, უცხო ქვეყნიდან არ დაადეპოტონ".

●        „მძიმე გასაჭირში მყოფი ქართველი დაზარალებული ქალები გაერთიანდნენ და დახმარება საქართველოს ემიგრანტთა  ასოციაციის პრეზიდენტს თხოვეს. ლევან სიმონიშვილი ახლა ემიგრანტების ინტერესებს გერმანული კანონმდებლობით ორი ადგილობრივი იურისტის დახმარებით იცავს. საქმე სასამართლოში წარსადგენად მზადდება. სიმონიშვილის დავა პოლონური კომპანიის წინააღმდეგ დაიწყო. კანონმდებლობა ძალიან მკაცრია. იმ შემთხვევაში, თუ დადგინდა, რომ დასაქმებული ქალების უფლებები უხეშად დაირღვა, დამსაქმებელს 300 000 ევროს ჯარიმა და კომპანიას ლიკვიდაცია ემუქრება".

●        „ირმა ჯანჯღავასთან დაკავშირაბას ჩვენ მთელი დღის განმავლობაში ვცდილობდით, თუმცა მის ძმასთან დაკავშირების შემდეგ დამსაქმებელი, რომელსაც ემიგრანტი ქალების ვალი აქვს, თავად გამოვიდა კავშირზე. ამბობს, რომ ის ხელფასების გაცემასთან არანაირ კავშირში არაა, რადგან პოლონურ კომპანიას წარმოადგენს. ანაზღაურების დაგვიანებაზე კი ყველა დასაქმებული წინასწარ ინფორმირებული იყო".

განმცხადებელი მიუთითებდა, რომ მასალაში გავრცელებული იყო არასწორი ინფორმაცია.

განმცხადებლის წარმომადგენლის თქმით, მასალაში გაჟღერებული ბრალდება, რომ ირმა ჯანჯღავა ქართველ ემიგრანტებს კუთვნილ თანხას არ ურიცხავს, არასწორია. მისი თქმით, ის ვერ იქნება პასუხისმგებელი ემიგრანტებისთვის ხელფასების ჩარიცხვის საკითხზე, რადგან მისი ფუნქცია ეს არ ყოფილა.

განმცხადებლის წარმომადგენლის თქმით, ჯანჯღავას პოლონური საშუამავლო ორგანიზაციისგან წარმომადგენლობითი რწმუნებულება და შესაბამისი თანამდებობა არ აქვს [„ქართველი ემიგრანტები გერმანიაში დასაქმების პირობით ირმა ჯანჯღავამ წაიყვანა და მათ პოლონური დასაქმების სააგენტოს წარმომადგენლად გაეცნო“]. განმცხადებლის წარმომადგენლის თქმით, ჟურნალისტს ამის გადამოწმება თავად კომპანიასთან შეეძლო და ასევე უნდა გაცნობოდა ირმა ჯანჯღავას ხელშეკრუნებას, რათა დაედგინა, რა ფუნქცია/მოვალეობები აქვს მას.

განმცხადებლის წარმომადგენელი აღნიშნავს, რომ ჯანჯღავას შრომითი ხელშეკრულებისა და გამოკითხვის ოქმის [რომელიც განმცხადებლის წარმომადგენელმა თავად ჩაატარა] თანახმად, მას შემხებლობა არ აქვს ქართველების დასასაქმებლად წაყვანასთან.

განმცხადებლის წარმომადგენელი ასევე მიუთითებდა, რომ არასწორია ინფორმაცია - „ვინც ფულს ითხოვს, ემუქრებიან, რომ გერმანიაში არალეგალურად არიან და მათ გამოადეპორტებს - რადგან, მისი თქმით, ემიგრანტი, რომელიც გერმანიაში ოჯახში დასაქმებულია აღნიშნული პოლონური საშუამავლო ორგანიზაციის მიერ, ყველა არის ლეგალურად, პოლონური ბინადრობის მოწმობის საფუძველზე, შესაბამისად, ამ ვადების ცვლილება და ვინმეს გამოდეპორტება ირმა ჯანჯღავას არ შეუძლია.

განმცხადებლის წარმომადგენელი ასევე აღნიშნავდა, რომ მასალაში გაჟღერდა მძიმე ბრალდებები, რომელიც ჯანჯღავას მიემართებოდა [თანხის არ გადახდა, ტრეფიკინგი, დადეპორტება], რაც არასწორია და მაყურებელი შეჰყავს შეცდომაში.

განმცხადებლის არგუმენტაცია სრულად წარმოდგენილია წერილობით დოკუმენტში [იხილეთ გადაწყვეტილების ბოლო ნაწილში].

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალაში ჟურნალისტმა ქარტიის პირველი პრინციპი დაარღვია, რადგან მან სათანადოდ არ სცა პატივი მაყურებლის უფლებას, მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია. ამ პრინციპში ძირითადი დატვირთვა მოდის სიტყვებზე: ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს. უნდა ჩანდეს ჟურნალისტის მცდელობა, რომ მან საზოგადოების მიმართ გამოიჩინა პატივისცემა, რათა გამოექვეყნებინა სიმართლე და ზუსტი ინფორმაცია.

ზოგადად, საბჭო თითოეულ მედიაპროდუქტს აფასებს საზოგადოებისთვის სიუჟეტის წარდგენის ყველა ასპექტის, მიზნისა და აქცენტების გათვალისწინებით. მასალაში გაჟღერებულია ბრალდებები, რომ ირმა ჯანჯღავა დასაქმებულებს თანხას არ უხდის და მის გამო ქვეყნიდან წასულ ქალებს დადეპორტების ეშინიათ.

ჟურნალისტის ტექსტი მაყურებელს შთაბეჭდილებას უტოვებს, რომ ამ ბრალდებებს ლეგიტიმური საფუძველი აქვს, თუმცა სიუჟეტში არ ჩანს ამის დამადასტურებელი საკმარისი მტკიცებულებები. საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტურ მასალებს აკლია გადამოწმება და წყაროები. ფორმალური ბალანსი ვერ გადაწონის ბრალდებას, რომელმაც შეიძლება პირს გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს.

მასალაში ირმა ჯანჯღავას კომენტარს მაყურებელი სიუჟეტის ბოლოს ეცნობა. ჟურნალისტი ამბობს - „ირმა ჯანჯღავასთან დაკავშირებას ჩვენ მთელი დღის განმავლობაში ვცდილობდით, თუმცა მის ძმასთან გასაუბრების შემდეგ დამსაქმებელი, რომელსაც ემიგრანტი ქალების ვალი აქვს, თავად გამოვიდა კავშირზე. ამბობს, რომ ის ხელფასების გაცემასთან არანაირ კავშირში არაა, რადგან პოლონურ კომპანიას წარმოადგენს. ანაზღაურების დაგვიანებაზე კი ყველა დასაქმებული წინასწარ ინფორმირებული იყო". მასალაში არ ჩანს, რომ ჟურნალისტი შეეცადა ირმა ჯანჯღავასთან ისეთი ბრალდებების გადამოწმებას, როგორიცაა ტრეფიკინგის ან დადეპორტების შიში. ამიტომ, მაყურებელმა ვერ მიიღო ბრალდების ობიექტის საპასუხო პოზიცია. ამასთან, მიუხედავად იმისა, რომ ჯანჯღავა ამბობს, რომ თანხების გაცემასთან თავად არაა კავშირში, ჟურნალისტი მაინც მტკიცებით ფორმაში გადმოსცემს აღნიშნულ ინფორმაციას.

განმცხადებელმა წარმოადგინა ირმა ჯანჯღავას ხელშეკრულება, სადაც წერია - „კლიენტი ბრძანებს მომსახურების შესრულებას, ხოლო კონტრაქტორი იღებს ვალდებულებას შეასრულოს შემდეგი სამუშაოები: საოფისე სამუშაოები 2023 წლის 20 მარტიდან. 2026 წლის 20 ივნისამდე პასუხისმგებლობის ფარგლები: ოფისის ფუნქციონირების მართვა, შეხვედრების განრიგის დადგენა, მმართველი ოფისის კორესპონდენცია, კომპანიის დოკუმენტაციის შეკვეთა და არქივირება, თანამშრომლებთან და მომხმარებლებთან კონტაქტი და კონსულტაციები”. აღნიშნული ხელშეკრულებით არ დასტურდება, რომ ირმა ჯანჯღავას კომპეტენციაში შედიოდა ხელფასების გაცემა. ამასთან, მასალაში არ ჩანს, რომ ჟურნალისტი ეცადა აღნიშნული დოკუმენტაციის მოპოვებას და მაყურებლისთვის გაცნობას.

საბჭომ პირველი პრინციპის დარღვევა ვერ დაინახა წამყვანის ნაწილში, რადგან იგი ირმა ჯანჯღავას „კომპანიასთან საკონტაქტო პირს" უწოდებს და აღწერს ემიგრაციაში მყოფი ქალების პრობლემას. წამყვანი არ განიხილავს კონკრეტულ გარემოებებს, რასაც სიუჟეტში ჟურნალისტი დეტალურად ეხება. შესაბამისად, საბჭო მიიჩნევს, რომ წამყვანს, ნოდარ მელაძეს ქარტიის პირველი პრინციპი არ დაურღვევია.

მე-5 პრინციპის თანახმად, მედია ვალდებულია, „შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება”.

განმცხადებელი აღნიშნავდა, რომ შესწორების მოთხოვნით მედიასაშუალებას მიმართა ელექტრონული ფოსტის მეშვეობით და ასევე წერილი გაუგზავნა თავდაპირველად ტელეკომპანიის მითითებულ მისამართზე, თუმცა წერილის უკან დაბრუნების შემდეგ მეორე მისამართზე.

დადასტურებული ფაქტია, რომ განმცხადებელს ჰქონდა მედიასაშუალებასთან მიმართვის მცდელობები, მიუხედავად ამისა, ინფორმაცია არ გასწორდა. სადავო მედიაპროდუქტი უცვლელი სახით არის გამოქვეყნებული საქმის განხილვის დღემდე. შესაბამისად, მე-5 პრინციპი დარღვეულად იქნა მიჩნეული.

ქარტიის მე-7 პრინციპი: „ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით”.

განმცხადებელი მიიჩნევდა, რომ ჟურნალისტურ პროდუქტს მოჰყვა შემავიწროებელი და სიძულვილის ენის შემცველი კომენტარები საზოგადოების მხრიდან. მისი თქმით, მედიასაშუალებამ ეს კომენტარები/მასალა არ წაშალა, შესაბამისად, ხელი შეუწყო აღნიშნულს.

ქარტიის პრაქტიკის მიხედვით, მე-7 პრინციპის ჭრილში შეიძლება განხილული იყოს მხოლოდ ის მადისკრედიტებელი მასალა, რომელიც შეიცავს სიძულვილის ენას, იწვევს დისკრიმინაციას ან სტიგმის გაძლიერებას.

საბჭომ ამ შემთხვევაში ვერ დაინახა კონკრეტული ნიშანი, რომლის მიხედვითაც პირის დისკრიმინაცია იქნებოდა შესაძლებელი, შესაბამისად, საბჭომ მე-7 პრინციპი დარღვეულად არ მიიჩნია.

ქარტიის მე-11 პრინციპის თანახმად, „ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები: ფაქტის განზრახ დამახინჯება“.

განმცხადებელი მიუთითებდა, რომ ჟურნალისტებმა ინფორმაცია განზრახ დაამახინჯეს.

მხოლოდ პირველი პრინციპის დარღვევა [„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“] არ არის იმის საკმარისი წინაპირობა, რომ ეს „განზრახვად“ მივიჩნიოთ. მე-11 პრინციპს საბჭო მაშინ მიიჩნევს დარღვეულად, თუ დადასტურებულია ასეთი განზრახვის მოტივი, ან მედიასაშუალებაში კამპანიურად ვრცელდება არასწორი ინფორმაცია, ან/და ჟურნალისტმა დადასტურებულად იცის, რომ არასწორ ინფორმაციას ავრცელებს. აღნიშნულ შემთხვევაში არცერთი ზემოაღნიშნული გარემოება არ მტკიცდება, შესაბამისად, საბჭომ არ დაადგინა მე-11 პრინციპის დარღვევა.

სარეზოლუციო ნაწილი

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. თამთა დოლენჯაშვილმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-5 პრინციპი.
2. თამთა დოლენჯაშვილს არ დაურღვევია ქარტიის  მე-7 და მე-11 პრინციპი.
3. ნოდარ მელაძეს არ დაურღვევია ქარტიის პირველი, მე-5, მე-7 და მე-11 პრინციპი.

განცხადება

განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი დამატებითი დოკუმენტი

სადავო მასალა