03 ივნისი 2021 წელი

საქმე N - 476

საბჭოს თავმჯდომარე: კამილა მამედოვა

საბჭოს წევრები: ზვიად ქორიძე, ნანა ბიგანიშვილი, ირმა ზოიძე, სოფიო ჟღენტი, გულო კოხოძე. 

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა თამაზ სოზაშვილმა, რომელიც მიიჩნევდა, რომ 2021 წლის 16 მარტს, ტელეკომპანია „იმედის” ეთერში, გადაცემა „სიცრუის დეტექტორში” დაირღვა ქარტიის მე-7 პრინციპი. მოპასუხე ჟურნალისტად განისაზღვრა გადაცემის წამყვანი - გიორგი გასვიანი.

საქმის განხილვის თავისებურებები

საბჭომ გადაწყვეტილება მიიღო ონლაინ სხდომაზე, რომელიც ორგანიზებული იყო აპლიკაცია Zoom-ის მეშვეობით, თანახმად ქარტიის წესდებისა: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

საქმის განხილვას დაესწრო მხოლოდ განმცხადებლის წარმომადგენელი.

სამოტივაციო ნაწილი

ქარტიის მე-7 პრინციპის თანახმად, „ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე. ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით“.

სადავო გადაცემაში წამყვანს სტუმრად ჰყავდა მოწვეული გია კორკოტაშვილი. იგი ცნობილია თავისი ჰომოფობიური განცხადებებით. განმცხადებლის პრეტენზიები გადაცემის იმ ნაწილს ეხებოდა, სადაც წამყვანი და სტუმარი LGBTQ+ ადამიანებზე საუბრობენ. „გია კორკოტაშვილის და მისი მეგობრის მიერ გაკეთებული განცხადებები ხელს უწყობს ადამიანების დისკრიმინაციას სექსუალური ორიენტაციის ნიშნით“ - აღნიშნავდა განმცხადებელი.

1. გადაცემის დიდი ნაწილი დაეთმო სტერეოტიპისა და სტიგმის გაძლიერებას, რომ LGBTQ+ ადამიანები „არ არიან აღზრდილები“ და ცდილობენ ისეთი რამის „პოპულარიზაციას“, რაც „არ არის მისაღები“.
2. გადაცემაში გამოიკვეთა, რომ გია კორკოტაშვილს უარყოფითი დამოკიდებულება აქვს LGBTQ+ ადამიანების უფლებების დამცველი არასამთავრობო ორგანიზაციებისადმი. მისი აზრით, ეს ორგანიზაციები „უფითილებენ“ [აქეზებენ] LGBTQ+ პირებს, რათა დაიცვან საკუთარი უფლებები, მათ შორის შეკრება-მანიფესტაციის უფლება. ამ პოზიციას დაეთანხმა წამყვანიც. კერძოდ, გიორგი გასვიანმა გაიხსენა, რომ მას „უნახავს“, როგორ იყენებენ [იგულისხმება, არასამთავრობო ორგანიზაციები] ადამიანების განსხვავებულ განწყობას, რათა შექმნან სურათი, თუ როგორ იდევნებიან LGBTQ+ ადამიანები და როგორი არატოლერანტური ქვეყანაა საქართველო. ამით გიორგი გასვიანი უგულებელყოფს იმ რეალურ მდგომარეობას და გამოწვევებს, რომლის წინაშეც არიან საქართველოში LGBTQ+ ადამიანები. „ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრის“ 2020 წლის კვლევის შედეგების თანახმად, „საქართველოში, ლგბტქ თემის წარმომადგენელთა 91% ყველაზე ხშირად ექვემდებარება სიტყვიერ შეურაცხყოფას, 81% კი ფსიქოლოგიურ ძალადობას. ასევე, ადგილი აქვს ფიზიკური ძალადობის მუქარის (75 %) და ბულინგის (ფიზიკურ თუ ონლაინ სივრცეში) შემთხვევებს (73%)“. ყოველივე ამის ფონზე წამყვანის და რესპონდენტის შეთანხმებული კრიტიკა LGBTQ+ ადამიანების უფლებების დამცველი არასამთავრობო ორგანიზაციების მიმართ ხელს უწყობს ჰომოფობიური განწყობების კულტივირებას და უფლებადამცველი ორგანოების მიმართ აგრესიის ზრდას.
3. სტუმრის ლექსიკა შეურაცხმყოფელი და დამამცირებელია LGBTQ+ პირების მიმართ. ის ამბობს, რომ არ აქვს სურვილი „უბაგუნოს“ მათ, უნდა არსებობდნენ, მაგრამ „სახლში“, ხაზს უსვამს  LGBTQ+ ადამიანების მიმართ არათანაბარ მოპყრობას.

ყველა ქვეყანაში, მათ შორის საქართველოშიც, არსებობენ კონსერვატორი ულტრამემარჯვენეები, რომელთა ერთ-ერთი მთავარი დღის წესრიგი ჰომოფობიური განცხადებები ან ძალადობრივი ქმედებებია, მაგრამ სწორედ აქ იჩენს თავს მედიის როლი. „მედიას აქვს სოციალური პასუხისმგებლობა, არა მხოლოდ არ გაამძაფროს დისკრიმინაცია, არამედ საზოგადოებაში არსებული ირაციონალური შიშების და ზიზღის წინააღმდეგ საინფორმაციო, პრაქტიკული ქმედებები განახორციელოს“. „ჟურნალისტმა არა თუ ხელი არ უნდა შეუწყოს დისკრიმინაციის გაღრმავებას, არამედ პირიქით, ყველა ღონე უნდა იხმაროს დისკრიმინაციის თავიდან აცილების მიზნით“.

საქმეში „ააიპ „ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერი ჯგუფი“ მაკა რაზმაძის წინააღმდეგ” (2018 წელი) საბჭომ აღნიშნა, რომ:

„რესპონდენტთა შერჩევისას აუცილებელია, წინასწარ იქნეს გათვალისწინებული, რამდენად მოსალოდნელია მათ მიერ დისკრიმინაციული მიდგომების ტირაჟირება და [მედიამ] მაქსიმალურად თავი შეიკავოს მათი დისკრიმინაციული პოზიციების გასაჯაროების ხელშეწყობისაგან. თუ ასეთი პირების მოწვევა გარდაუვალი აუცილებლობაა, ყველა ღონე იხმაროს, რომ მას საშუალება არ მიეცეს დისკრიმინაციის ტირაჟირებისათვის. ეს შეიძლება უზრუნველყოფილ იქნეს, როგორც შეზღუდული ქრონომეტრაჟით, ისე ცალსახა გამიჯვნით დისკრიმინაციისაგან, კითხვებით და გადაცემის დაგეგმვისას აქცენტი უნდა გაკეთდეს საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიწოდებაზე და არა რესპონდენტთა დისკრიმინაციული პოზიციების გავრცელებაზე“.

აქვე აღსანიშნავია, რომ სადავო გადაცემა არ მიმდინარეობდა პირდაპირ ეთერში და თუ არსებობდა ჟურნალისტის მხრიდან აღქმა, რომ გადაცემის ეს მონაკვეთი იყო დისკრიმინაციული და შემდეგ ნება, რომ არ მომხდარიყო დისკრიმინაციის ხელშეწყობა, მას შეეძლო უკვე რედაქტირებული გადაცემა შეეთავაზებინა მაყურებლისათვის. განსახილველ შემთხვევაში კი რესპონდენტმა გაავრცელა დისკრიმინაციული პოზიციები, მეტიც, თავად ჟურნალისტმა ხელი შეუწყო LGBTQ+ პირების უფლებადამცველი ორგანიზაციების დისკრედიტაციას, რაც წარმოადგენს ქარტიის მე-7 პრინციპის დარღვევას.

სარეზოლუციო ნაწილი

1. გიორგი გასვიანმა დაარღვია ქარტიის მე-7 პრინციპი

განცხადება

სადავო მასალა