16 ნოემბერი,  2024 წელი

საქმე N- 755

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა შპს “ევოლუშენ ჯორჯიამ”. 

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებლის წარმომადგენლები ლევან ნანობაშვილი და თეონა გაჩეჩილაძე.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია. “მაუწყებლის” წარმომადგენლის განმარტებით, მათ არ სურდათ განხილვის პროცესში ჩართვა და ქარტიასთან თანამშრომლობა.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მასალა “მაუწყებლის”  ფეისბუკ გვერდზე 2 ივლისს გამოქვეყნდა. განმცხადებლის მხრიდან სადავოდ იყო გამხდარი ქარტიის პირველი, მე-10 და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა არის 10-მდე ე.წ. სქრინი, რომელიც “მაუწყებელმა” გამოაქვეყნა მინაწერით “ევოლუშენ ჯორჯიას” მენეჯერების შიდა ჩათის მიმოწერები”, სადაც ასახულია ევოლუშენის მენეჯერების მიერ კონკრეტული თანამშრომლების შესახებ კომპანიის “ჩათში” გამოთქმული შეურაცხმყოფელი კომენტარები. ამ სქრინებში მენეჯერები დასცინიან თანამშრომლებს სხვადასხვა მიზეზით, ზოგიერთ შემთხვევაში მათი ვიზუალის ან ქმედების გამო.

განმცხადებლის პოზიციით, ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა გამოიხატება მნიშვნელოვანი ფაქტების მიჩქმალვასა და ბალანსის უგულებელყოფაში. მე-10 პრინციპთან დაკავშირებით განმცხადებელი უთითებს, რომ ე.წ. “სქრინების” სახელებისა და გვარების დაფარვის გარეშე გამოქვეყნებით და იმით, რომ ე.წ. “სქრინებზე” სრულად ჩანს ადამიანების სახე და შესაძლებელია მათი იდენტიფიცირება, აღნიშნული პრინციპი დაირღვა. მე-11 პრინციპის ნაწილში განცხადებაში აღნიშნულია, რომ “მაუწყებელი” კამპანიურად ავრცელებდა გადაუმოწმებელ, დაუბალანსებელ და ხშირად ცილისმწამებლურ ინფორმაციას კომპანია “ევოლუშენის” შესახებ.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო მასალაში გადაუმოწმებელი და შეცდომაში შემყვანი ინფორმაციის გავრცელებით დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

ქარტიის საბჭო პირველი პრინციპის ფარგლებში აფასებს ჟურნალისტის მხრიდან ინფორმაციის გადამოწმების მცდელობას. ჟურნალისტმა უნდა იხმაროს ყველა ღონე, რათა მაყურებლამდე ზუსტი და დაბალანსებული მედიაპროდუქტი მიიტანოს.

“მაუწყებლის” ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნებული “სქრინები” ვერ პასუხობს ქარტიის პრაქტიკის მიერ დადგენილ მოთხოვნებს.

“მაუწყებელმა” სქრინები ისე გამოაქვეყნა, რომ მათ შესახებ ინფორმაცია არ გადაუმოწმებია. მას აუდიტორიისთვის არ შეუთავაზებია სქრინებში ასახული ამბისა და პირების შესახებ დამატებითი ინფორმაცია.

“მაუწყებელს” არ გამოუკვლევია, რა პერიოდს მიეკუთვნებოდა ეს სქრინები; არ დაუდგენია, მასში ასახული მენეჯერები, რომლებიც აშკარად არღვევდნენ მათი თანამშრომლების უფლებებს და ინტერესს, კვლავ მუშაობდნენ თუ არა კომპანიაში.

“მაუწყებელი” არ დაინტერესებულა, ევოლუშენში სისტემური ხასიათი ხომ არ ჰქონდა დასაქმებულთა მიმართ ასეთ მოპყრობას.

არ გამოიკვლია, რამდენ ხანს გრძელდებოდა მსგავსი ქმედებები მენეჯერების მხრიდან და ამის შესახებ ინფორმირებული იყვნენ თუ არა “ევოლუშენ ჯორჯიას” ხელმძღვანელები.

“მაუწყებელს” არ მიუმართავს კომპანიის იმ პასუხისმგებელი პირებისთვის, რომელთა პასუხისმგებლობაც შეიძლება ყოფილიყო მსგავსი კომენტარების შიდა ჩათში არსებობა და შემდეგ ამის საჯაროდ გავრცელება.

“მაუწყებელმა” არ იმოქმედა, როგორც პასუხისმგებლიანმა, აუდიტორიის ჯანსაღ ინტერესსზე მორგებულმა მედიამ. სქრინების ასე, უკონტექსტოდ გამოქვეყნებით პატივი არ სცა აუდიტორიას, არ მიაწოდა მას ამომწურავი ინფორმაცია ასეთ მწვავე საკითხზე, რაც, ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, არის სიზუსტის პრინციპის უპატივცემულობა.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, ინფორმაცია მინიმუმ ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროზე დაყრდნობით უნდა იყოს მომზადებული. სადავო მასალაში არც მოპასუხე მხარის, შპს „ევოლუშენ ჯორჯიას” პოზიცია ჩანს და არც ამ პოზიციის მოპოვების მცდელობა.

მაუწყებელმა არც იმ პირებთან სცადა ინფორმაციის გადამოწმება, ვისაც სქრინების მიხედვით მენეჯერები შეურაცხყოფას აყენებდნენ, არადა მათგან დამატებითი ინფორმაციის მოძიებით, შესაძლოა მედიას უფრო მეტი მტკიცებულებები მოეპოვებინა ევოლუშენ ჯორჯიაში დასაქმებულების შრომითი უფლებების დარღვევის შესახებ.

“მაუწყებლის” მხრიდან აუდიტორიისთვის გადაუმოწმებელი, არასრული ინფორმაციის მიწოდების ვარაუდს კიდევ უფრო ამძაფრებს ზოგიერთ “სქრინზე” მითითებული თარიღი. ერთ-ერთი “სქრინი” 2022 წლის 24 დეკემბრით თარიღდება.

“მაუწყებელი” სქრინების გამოქვეყნებისას არ უთითებს მიმოწერების თარიღს. კომენტარების მიხედვით სოციალური ქსელის მომხმარებელთა ნაწილმა მიიჩნია, რომ სქრინები მიმდინარე პერიოდის იყო. საბჭოს სხდომაზე “ევოლუშენის” წარმომადგენელმა მიუთითა, რომ სქრინების ნაწილი რამდენიმე წლის წინანდელი იყო. ამას ადასტურებს ერთ-ერთ სქრინზე დატანილი  თარიღიც - ის 2022 წლით თარიღდება.

საბჭო აღნიშნავს, რომ, განცხადების განხილვის ფარგლებში, მისი კომპეტენცია არ არის შპს “ევოლუშენ ჯორჯიაში” შრომითი პირობების შეფასება. ის ადგენს, თუ რამდენად სცა ჟურნალისტმა პატივი მაყურებელს ინფორმაციის გავრცელებისას და რამდენად გადაამოწმა მან ინფორმაცია ყველა შესაძლო წყაროსთან.

საბჭოს გადაწყვეტილებით, ყოველივე ზემოაღნიშნულზე დაყრდნობით, გადაუმოწმებელი, არაზუსტი და დაუბალანსებელი ინფორმაციის მაყურებლისათვის მიწოდებით, “მაუწყებელმა” დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეათე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო “სქრინებში” პერსონალური მონაცემების (ფოტო; სახელი; გვარი) დეპერსონალიზაციის გარეშე გავრცელებით მოხდა კერძო პირების პირად ცხოვრებაში არაეთიკური შეჭრა, რითაც ქარტიის მე-10 პრინციპი დაირღვა.

ამ პრინციპის ფარგლებში ქარტიის საბჭო განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესის არსებობაზე მსჯელობს, ამგვარი ინტერესის გარეშე კი პერსონალური ინფორმაციის გავრცელება პირად ცხოვრებაში შეჭრაა.

ქარტიის საბჭომ იმსჯელა, თუ რამდენად შეიძლებოდა მაყურებლისთვის/მკითხველისთვის სადავო “სქრინებში” ასახული ინფორმაციის მიწოდება პირადი ინფორმაციის გავრცელების გარეშე და დაადგინა, რომ ფოტოების, სახელებისა და გვარების გავრცელება საჯარო ინტერესს არ ემსახურებოდა.

საბჭო სქრინების კომენტარების შესწავლისას დარწმუნდა, რომ ნაწილობრივ დაფარულ თანამშრომელთა ნაწილის იდენტიფიცირება შესაძლებელია. ახლობლებმა შეიძლება ამოიცნონ კონკრეტული პირები.

რამდენიმე სქრინის კომენტარებშიც წერდნენ, რომ ოჯახის წევრი ამოიცნეს. იყო ღია მუქარები მენეჯერების მისამართით.
სქრინების ამ სახით გავრცელებამ მოახდინა როგორც დაზარალებული თანამშრომლების ნაწილის იდენტიფიცირება, ასევე მენეჯერების, რომლებიც შეურაცხმყოფელ კომენტარებს წერდნენ. მაუწყებელს იმ თანამშრომლებისთვის, რომელთა მიმართ შეურაცხყოფის ამსახველი სქრინები გაავრცელეს არ უკითხავს სურდათ თუ არა მათ, რომ ეს სქრინები გამოქვეყნებულიყო იმ სახით, რითაც შესაძლოა მომხდარიყო მათი იდენტიფიცირება

ეთიკური მედიის მთავარი მიზანი უნდა იყოს საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი პრობლემის ისე გამოაშკარავება, რომ არ მოხდეს მოქალაქისთვის ზიანის მიყენება, მის პირად ცხოვრებაში შეჭრა, მოქალაქისთვის სენსიტიური ინფორმაციის დაუსაბუთებლად გასაჯაროება.

ეს ყველაფერი დასაშვებია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა ჟურნალისტი ამ უფლებების “დარღვევის” გარეშე ვერ ააშკარავებს მაღალი საჯარო ინტერესის მქონე ამბავს, ვერ ამხელს პოტენციურ დამნაშავეებს.

საბჭოს მიაჩნია, რომ განსახილველ შემთხვევაში, კონკრეტული პერსონების პირდაპირი და ირიბი იდენტიფიცირების გარეშე იყო შესაძლებელი ამ საკითხის შესახებ მასალის მომზადება, ისე, რომ დაკმაყოფილდებოდა აუდიტორიის ინტერესი, გამოაშკარავდებოდა სისტემური პრობლემა და არ შეილახებოდა კონკრეტული პერსონების პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება.

სქრინების ამ ფორმით გამოქვეყნებამ, შესაძლოა, დამატებითი პრობლემები შეუქმნას როგორც “დამნაშავე მენეჯერებს”, ასევე  სხვა თანამშრომლებს.

ამ ფორმით გავრცელებული ინფორმაცია იწვევს ფოტოებზე ასახული იმ ადამიანების რეტრავმირებას, რომლებიც ხელმძღვანელების მხრიდან შეურაცხყოფის ადრესატები გახდნენ ვინაიდან ეს “სქრინები” დაუფარავი ფორმით ხელმისაწვდომია ნებისმიერი ადამიანისთვის.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო “სქრინებში” დარღვეულია ქარტიის მე-10 პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად მიიჩნევა,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა. სადავო მასალაში საბჭომ პირველი პრინციპი დარღვეულად მიიჩნია.

ვინაიდან, “მაუწყებელს” მრავალგზის აქვს გაცხადებული თავისი პოზიცია, შპს “ევოლუშენ ჯორჯიასთვის” პლატფორმის დათმობის შესახებ, რაც აღნიშნულია გადაწყვეტილებაში საქმეზე შპს “ევოლუშენ ჯორჯია” “მაუწყებლის” არაიდენტიფიცირებული ჟურნალისტის წინააღმდეგ, ამ შემთხვევაშიც საბჭო “მაუწყებლის” განზრახულ მოქმედებაზე მიუთითებს.

“მაუწყებელი” სრულიად გამიზნულად არ აძლევს შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” საპასუხო კომენტარის გაკეთების შესაძლებლობას.

საბჭო კიდევ ერთხელ აღნიშნავს, რომ, ვინაიდან “მაუწყებელი” პოზიციონირებს როგორც მედია, მნიშვნელოვანია, ის ითვალისწინებდეს საბაზისო ჟურნალისტურ პრინციპებს, როგორებიცაა განსხვავებული მხარეების წარმოჩენა, ინფორმაციის მრავალ წყაროზე დაფუძნება და სხვა. აღნიშნული პრინციპები არ არის დამკვიდრებული ფორმალობისთვის. ამ პრინციპების დაცვა ემსახურება მხოლოდ და მხოლოდ აუდიტორიის უკეთ ინფორმირებას, მისთვის მაქსიმალურად ზუსტი ინფორმაციის მიწოდებას.

ქარტიაში “მაუწყებლის” წინააღმდეგ შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” მიერ შემოტანილი და განხილული განცხადებებიდან კი ცხადია, რომ მოპასუხე მედიის მხრიდან შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” მიმართ დარღვევებს სისტემატური და კამპანიური ხასიათი აქვს.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, სადავო “სქრინებში” საბჭომ მე-11 პრინციპიც დარღვეულად მიიჩნია.

სარეზოლუციო ნაწილი

“მაუწყებლის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი, მე-10ე და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა

განცხადება

დამატებით წარმოდგენილი მასალები

16 ნოემბერი,  2024 წელი

საქმე N- 756

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა შპს “ევოლუშენ ჯორჯიამ”. 

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებლის წარმომადგენლები ლევან ნანობაშვილი და თეონა გაჩეჩილაძე.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია. “მაუწყებლის” წარმომადგენლის განმარტებით, მათ განხილვის პროცესში ჩართვა და ქარტიასთან თანამშრომლობა არ სურდათ.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მასალა “მაუწყებლის” ფეისბუკ გვერდზე 1 ივლისს გავრცელდა. განმცხადებელი მიუთითებდა ქარტიის პირველი, მეხუთე და მე-11 პრინციპების დარღვევაზე.

პირველ პრინციპთან დაკავშირებით განმცხადებელი აღნიშნავს, რომ მოპასუხის მხრიდან ადგილი აქვს მნიშვნელოვანი ფაქტების მიჩქმალვას და ბალანსის უგულებელყოფას. მეხუთე პრინციპის დარღვევად მას მიაჩნია შემდეგი გარემოება -  სოციალურ ქსელში ინფორმაციის გამოქვეყნების შემდეგ არაერთმა მომხმარებელმა მიუთითა “მაუწყებელს”, რომ გამოქვეყნებული ინფორმაცია იყო არაზუსტი და შეცდომაში შემყვანი, თუმცა, ამის მიუხედავად, მოპასუხე მედიას ის არ შეუსწორებია. მე-11 პრინციპის ნაწილში განცხადებაში აღნიშნულია, რომ  “მაუწყებელი” კამპანიურად ავრცელებდა გადაუმოწმებელ, დაუბალანსებელ და ხშირად ცილისმწამებლურ ინფორმაციას კომპანიის შესახებ. მას ადრეც აქვს მომზადებული მასალები კომპანიის შესახებ, მხოლოდ ერთ წყაროზე დაყრდნობით.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

განსახილველი მასალა არის ვიდეო, რომელიც მაუწყებლის ფეისბუქ გვერდზე 2024 წლის 1 ივლისს გამოქვეყნდა. 40-წამიან ვიდეოში ისმის ქალის ხმა და მას აქვს ინგლისური სუბტიტრები. მასალაში არაიდენტიფიცირებული პირი აუდიტორიას აჩვენებს კონკრეტული ოთახის ინტერიერის კადრებს და ჰყვება, რომ ეს არის ევოლუშენში (D კორპუსში) დასაქმებული დიასახლისების მოსასვენებელი ოთახი, სადაც მათ უნიტაზზე უწევთ ჭამა.

აღნიშნულ ვიდეოში არ არის ინფორმაციის სხვა წყარო, ვიდეოს არ ახლავს ტექსტი, რომელიც აუდიტორიას დამატებით ინფორმაციას მიაწვდიდა. არაფრით ირკვევა, რომ მაუწყებელმა ამ ვიდეოში ასახული ინფორმაციის გადამოწმება სცადა.

ინფორმაცია, რომელიც სენსიტიური აღმოჩნდა მაუწყებლის მკითხველის გარკვეული ნაწილისთვის, მხოლოდ ერთ არაიდენტიფიცირებულ წყაროს ეყრდნობა, რაც ეთიკური ჟურნალისტიკის ელემენტარულ სტანდარტს არღვევს.

მინიმალური სტანდარტით, ინფორმაცია მის გამოქვეყნებამდე სულ მცირე ორ ერთმანეთისგან დამოუკიდებელ წყაროსთან უნდა იყოს გადამოწმებული. ნებისმიერ მასალაში უნდა ჩანდეს ჟურნალისტის მცდელობა, რომ მან სცადა ინფორმაციის გადამოწმება.

შესაძლოა, მედიამ ყველა ჯერზე ვერ შეძლოს ინფორმაციის დაზუსტება, თუმცა ამის მცდელობა აუდიტორიას მუდმივად უნდა აჩვენოს, რათა დაიმსახუროს და შეინარჩუნოს აუდიტორიის ნდობა.

განსახილველ შემთხვევაში გავრცელებულია სენსიტიური, მწვავე ინფორმაცია, რასაც ადასტურებს სოციალური ქსელის მომხმარებლის მრავალი კომენტარი. ეს გარემოება კიდევ უფრო ზრდის პასუხისმგებლიანი მედიის ვალდებულებას, დაინტერესებულ აუდიტორიას მეტად გადამოწმებული ინფორმაცია მიაწოდოს.

ქარტიის საბჭო ასევე ყურადღებას ამახვილებს ამ მასალის გამოქვეყნებისას ბალანსის დარღვევაზე, რაც გამოიხატა იმაში, რომ მოპასუხეს, კომპანია “ევოლუშენის” წარმომადგენლებს, არ მიეცათ საშუალება, აღნიშნულ ვიდეოზე საკუთარი პოზიცია წარმოეჩინათ.

ბალანსი არ არის ცარიელი ცნება და ფორმალური ვალდებულება. მხარეთა დაბალანსებულად წარმოჩენა აუდიტორიისთვის სხვადასხვა პოზიციის ჩვენებას და ინფორმაციის განსხვავებულ წყაროებს უზრუნველყოფს და აძლევს მას  საშუალებას, მედიის მიერ მოთხრობილი ამბავი მეტად ინფორმირებულმა განსაჯოს.

ბალანსის არ დაცვა არ აზარალებს მხოლოდ ევოლუშენს, ხშირად აზარალებს აუდიტორიას, მკითხველს, თუ მაყურებელს უკარგავს შანს, მოისმინოს საპასუხო, განსხვავებული პოზიცია.

თუმცა, განსახილველ შემთხვევაში, როცა კონკრეტული კომპანიის მიმართ ბრალდებაა გაჟღერებული, აუცილებელია, მედიამ კითხვები დაუსვას მოპასუხე მხარეს. ამ შემთხვევაში ეს ასე არ მოხდა.

სადავო ვიდეოს კომენტარებში გამოჩნდა არაერთი ადამიანი, რომელიც ამბობდა, რომ ის შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” თანამშრომელია და ვიდეო სიმართლეს არ შეესაბამება. “მაუწყებელს” ჰქონდა შესაძლებლობა, დაკავშირებოდა ამ  ადამიანებს, მოეძიებინა “ევოლუშენში” დასაქმებული დიასახლისები და გადაემოწმებინა ვიდეოში აღწერილი ამბავი, მის გავრცელებამდე, თუმცა ასეთი მცდელობა არ დასტურდება.

მაუწყებელმა არ გადაამოწმა ინფორმაცია, ამ ყველა გარემოებას საბჭო მიიჩნევს აუდიტორიის უპატივცემულობად და პირველი პრინციპის დარღვევად.

მეხუთე პრინციპი

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალებში დარღვეულია ქარტიის მეხუთე პრინციპი.

ქარტიის სამდივნომ, შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “მაუწყებელს”. განცხადებასთან დაკავშირებით ქარტიის სამდივნო ესაუბრა “მაუწყებლის” წარმომადგენელს.

ამასთან, თავად შპს “ევოლუშენ ჯორჯიამაც” არაერთხელ დააფიქსირა თავისი პოზიცია და პრეტენზია მათივე სოციალური ქსელის გვერდზე.

აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც იძლეოდა საფუძველს, “მაუწყებლის” ჟურნალისტებს არაზუსტი ინფორმაცია შეესწორებინათ, რაც არ მომხდარა.

სადავო მასალა დღემდე პირვანდელი სახით არის ხელმისაწვდომი “მაუწყებლის” ფეისბუქ გვერდზე და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ “მაუწყებლის” ჟურნალისტებმა ქარტიის მეხუთე პრინციპი დაარღვიეს.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად მიიჩნევა,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა, რაც მოხდა კიდეც მოცემულ შემთხვევაში. საბჭომ პირველი პრინციპი დარღვეულად მიიჩნია.

ბრალდების შემცველი ვიდეოს საპასუხო პოზიციის გარეშე  გაშუქებაში საბჭო “მაუწყებლის” განზრახულ მოქმედებაზე მიუთითებს, რადგანაც მოპასუხე მედიას არაერთხელ დაუფიქსირებია რომ “ევოლუშენ ჯორჯიას” თავის პლატფორმას არ დაუთმობდა. ერთ-ერთ ფეისბუქ პოსტში ისინი ამბობენ: “... დამსაქმებლისათვის რამდენიმე წუთის დათმობა ნიშნავს დამატებითი სივრცის მიცემას მანიპულაციისა და საზოგადოების შეცდომაში შეყვანისათვის.”

“ცხადია, მომავალშიც დავარღვევთ ყველა პრინციპს, რომელიც მოქალაქეების ჩაგვრისა და ექსპლუატაციის პირდაპირ თუ ირიბ ხელშეწყობას ემსახურება.”

კიდევ ერთ პოსტში ისინი წერენ: “„მაუწყებლის“ გუნდი აგრძელებს ბრძოლას ღირსეული შრომითი გარემოსთვის. ჩვენ პლატფორმას ვაძლევთ მათ, ვინც იჩაგრება და ვისი ხმაც არ ისმის - მშრომელებს, რომლებიც მუშაობენ სუპერმარკეტებში, კაზინოებში, მაღაროებში, ბანკებში, აფთიაქებში, სკოლებში და ა.შ. ჩვენ განვაგრძობთ ყველას მხილებას, ვინც ჩვენი თანამოქალაქეების ექსპლუატაციის ხარჯზე მდიდრდება.”

იდენტური პოზიცია მაუწყებლის ჟურნალისტებმა ქარტიის ერთ-ერთ სხდომაზეც დააფიქსირეს, რაც ასახულია ქარტიის საბჭოს კონკრეტულ გადაწყვეტილებაში.

გადაწყვეტილებაში საქმეზე - შპს „ევოლუშენ ჯორჯია” ნათია ქარჩილაძის და გიორგი არობელიძის წინააღმდეგ, ვკითხულობთ: მოპასუხეებმა [“მაუწყებლის” წარმომადგენლებმა] სხდომაზე აღნიშნეს - „ძალიან სწორად მოვიქეცით, რომ ამ ადამიანებთან არ მივედით კომენტარისთვის… რატომ უნდა მივცე ადამიანებს, რომლებიც ჩაგრავენ, ექსპლუატაციას უწევენ ადამიანებს, პლატფორმა, ჩემთვის სრულიად გაუგებარია”.

აღნიშნულიდან ცალსახაა “მაუწყებლის” პოზიცია, სრულიად განზრახულად არ დაუთმონ პლატფორმა თუნდაც საპასუხო კომენტარისთვის შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას”, მაშინ, როდესაც პასუხის უფლება ჟურნალისტურ ეთიკაში დამკვიდრებული ძირეული უფლება და პრინციპია.

ვინაიდან “მაუწყებელი” პოზიციონირებს როგორც მედია, მნიშვნელოვანია, ის ითვალისწინებდეს საბაზისო ჟურნალისტურ პრინციპებს, როგორებიცაა განსხვავებული მხარეების წარმოჩენა, ინფორმაციის მრავალ წყაროზე დაფუძნება და სხვა. აღნიშნული პრინციპები არ არის დამკვიდრებული ფორმალობისთვის. ამ პრინციპების დაცვა ემსახურება მხოლოდ და მხოლოდ აუდიტორიის უკეთ ინფორმირებას, მისთვის მაქსიმალურად ზუსტი ინფორმაციის მიწოდებას.

მაუწყებლის მხრიდან ამ პრინციპების განგრძობითად უგულვებელყოფა მათ განზრახულობაზე მიუთითებს.

ამასთანავე, ქარტიაში “მაუწყებლის” წინააღმდეგ შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” მიერ შემოტანილი და საბჭოს მიერ განხილული საქმეები ცხადყოფს, რომ მოპასუხე მედია ინფორმაციას სხვა შემთხვევებშიც გადაუმოწმებლად და დაუბალანსებლად ავრცელებდა, რაც ქმედების კამპანიურ ხასიათზე მიუთითებს.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მე-11 პრინციპიც დარღვეულად მიიჩნია.

სარეზოლუციო ნაწილი

“მაუწყებლის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი, მეხუთე და მე-11 პრინციპები.

განცხადება

სადავო მასალა

განმცხადებლის მიერ დამატებით წარმოდგენილი მასალები

16 ნოემბერი,  2024 წელი

საქმე N-770

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა პოლიტიკურმა მოძრაობამ “თავისუფლების მოედანი” “იმედის” ჟურნალისტების მეგი ნარსავიძისა და გივი კუჭავას წინააღმდეგ.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდა განმცხადებლის წარმომადგენელი მაშკა გიორგობიანი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მასალა “იმედის” ეთერით გადაიცა და მის ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნდა 2024 წლის 31 ოქტომბერს.

სადავო ფრაზები:

განმცხადებელი მიუთითებს შემდეგზე: “წამყვანმა წარადგინა ჟურნალისტი მეგი ნარსავიძე. ამ უკანასკნელმა პირდაპირ ეთერში ისაუბრა იმაზე, რომ ოპოზიციას ჯერაც არ წარმოუდგენია მათ მიერ ხელისუფლებისადმი გაჟღერებული ბრალდებების მტკიცებულებები. ამას მოყვა ანა დოლიძის სინქრონი, რომელიც საუბრობდა რომ ოპოზიციის მხრიდან ყველა პრობლემურ საკითხზე მოხდა რეაგირება და იყო დაყენებული “ან საჩივარი, ან მოთხოვნა, ან პროტესტი თავის დროზე”. ამას მოსდევს კონტექსტიდან ამოღებული და მანიპულაციურად “მოჭრილი” (დამონტაჟებული) ლევან ცუცქირიძის ინტერვიუ, რომელიც თითქოს ეწინააღმდეგება ანა დოლიძეს (და მთლიანად ოპოზიციას) და ამტკიცებს თითქოს “საქართველომ ჩაატარა სანიმუშო არჩევნები”.

პირველი პრინციპი

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭოს წევრების პოზიციით, სიუჟეტი მანიპულაციურია. ლევან ცუცქირიძის ინტერვიუდან იმგვარადაა ამოჭრილი ფრაგმენტი, რომ “იმედის” მაყურებელს შთაბეჭდილება ექმნება, რომ თითქოს ოპოზიციური პოლიტიკური მოძრაობის “თავისუფლების მოედანი” წევრი საქართველოში 2024 წლის 26 ოქტომბერს ჩატარებულ არჩევნებს იწონებს.

სინამდვილეში ლევან ცუცქირიძემ “იმედის” ჟურნალისტთან კომენტარში სრულიად საწინააღმდეგო შინაარსის განცხადება გააკეთა, რასაც ადასტურებს მისი ინტერვიუს სრული ვიდეო ჩანაწერი, რომელიც განმცხადებელმა ქარტიის საბჭოს მოაწოდა და რომელიც მოძრაობის ერთ-ერთი თანამშრომლის მიერ არის ჩაწერილი.

ამ ვიდეო ჩანაწერიდან (თან ერთვის გადაწყვეტილებას), ირკვევა, რომ, “იმედის” ჟურნალისტის კითხვის საპასუხოდ, ლევან ცუცქირიძემ გააკრიტიკა ჩატარებული არჩევნები: “არ მინახავს შალვა პაპუაშვილის განცხადება, მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ საქართველოს საარჩევნო სტანდარტი უნდა იყოს მაღალი. ჩვენ უნდა ვესწრაფოდეთ იმას, რომ ჩვენი არჩევნები იყოს აღიარებული, როგორც სანიმუშო მთელ მსოფლიოში და არა დავდევდეთ რაღაც სიტყვებს, რომ იცით, რა აი ასე არ უნდა იყოს და რა კარგია, რომ ასე არ წერია, ეს არის სირცხვილი. ჩვენ, რომ არჩევნებს ვატარებთ და მომავალი არჩევნები ამ ქვეყანაში ასე თუ უნდა იყოს ყველა, აქ უნდა ითქვას, რომ საქართველომ ჩაატარა სანიმუშო არჩევნები და აი, ეს არის არჩევნები, რომელიც უნდა იყოს ყველასთვის სამაგალითო და არა ვიჩხრიკებოდეთ რაღაც ტექსტებში და ვცდილობდეთ თავის გამართლებას, როგორც ამას აკეთებს შალვა პაპუაშვილი, სირცხვილია, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის სტანდარტი უნდა იყოს მაღალი და სანიმუშო და არა ის, რომ რაღაც აბზაცებში ეძებდეს საკუთარი თავის გამართლების საშუალებას.”

საბჭოს შეფასებით ლევან ცუცქირიძის ინტერვიუს მოკლე შინაარსი ასეთია: ყველა ჩატარებული თუ მომავალი არჩევნების შესახებ დამკვირვებლებმა უნდა თქვან ცალსახად, რომ “ეს იყო სანიმუშო არჩევნები და აი ეს არის არჩევნები”. რაკი ასეთი შეფასება ბოლო არჩევნებს არ აქვს, პარლამენტის თავმჯდომარე ეუთო ოდირის შეფასებაში ეძებს ცალკეულ აბზაცებს, რომლითაც ხელისუფლება თავს გაიმართლებდა.

ამ შინაარსის ნაცვლად “იმედმა” ისე ამოჭრა ინტერვიუს  ფრაგმენტი, რომ თითქოს ლევან ცუცქირიძე ამბობს, რომ 26 ოქტომბრის არჩევნები იყო სანიმუშო.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მიიჩნია, რომ მოპასუხე ჟურნალისტებმა ინტერვიუს არასრული, არაზუსტი და მანიპულაციური გაშუქებით, მაყურებელს მიაწოდეს არაზუსტი ინფორმაცია პოლიტიკოსის პოზიციასთან დაკავშირებით, რითაც დაარღვიეს ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეხუთე პრინციპი

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალებში დარღვეულია ქარტიის მეხუთე პრინციპი.

ქარტიის სამდივნომ, პოლიტიკური მოძრაობის “თავისუფლების მოედანი” განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “იმედს”.

ამასთან, პოლიტიკურ მოძრაობასაც და პოლიტიკოს ლევან ცუცქირიძესაც საკუთარ სოციალურ ქსელში გაზიარებული აქვთ სადავო მასალისა და რეალური ინტერვიუს ამსახველი ვიდეო და გამოთქმული აქვთ “იმედის” მიერ გავრცელებულ ვიდეოზე პრეტენზია.

აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც იძლეოდა საფუძველს, “იმედის” ჟურნალისტებს არაზუსტი ინფორმაცია შეესწორებინათ, რაც არ მომხდარა.

სადავო მასალა  დღემდე პირვანდელი სახით არის ხელმისაწვდომი “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე  და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტებმა დაარღვიეს ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა, რაც მოხდა კიდეც მოცემულ შემთხვევაში. საბჭომ პირველი პრინციპი დარღვეულად მიიჩნია.

საბჭო მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში მე-11 პრინციპის დარღვევაც ცალსახაა და ეს არ არის უნებლიე ჟურნალისტური შეცდომა, რაც მხოლოდ პირველი პრინციპის დარღვევად შეიძლებოდა რომ მიჩნეულიყო.

საქმის განხილვის ეტაპზე საბჭო დარწმუნდა, რომ მოპასუხე ჟურნალისტებისთვის ცნობილი იყო ლევან ცუცქირიძის პოზიცია. მათ ხელთ ჰქონდათ მისი ინტერვიუს სრული ჩანაწერი, ეთერში კი იმგვარად დამონტაჟებული ფრაგმენტი გაუშვეს, რომ რესპოდენტის აზრი სრულად დაამახინჯეს. საბჭო მიიჩნევს, რომ ეს არის ფაქტის განზრახ დამახინჯება და მე-11 პრინციპის დარღვევა.

საბჭო, მე-11 პრინციპის დადგენისას, ყოველთვის იკვლევს მოტივს. ტელეკომპანია “იმედის” ჟურნალისტების მიმართ ბოლო თვეების განმავლობაში ქარტიის საბჭომ არაერთხელ დაადგინა მე-11 პრინციპის დარღვევა და ყველა ჯერზე მიუთითა “იმედის” მიკერძოებულობა მოქმედი ხელისუფლების სასარგებლოდ.

ქარტიის საბჭოს შეფასებით, ტელეკომპანია “იმედი” სახელისუფლებო პროპაგანდის ძირითადი იარაღია და ხელს უწყობს ხელისუფლებას ოპონენტების დისკრედიტაციაში. განსახილველი სიუჟეტიც ამის კიდევ ერთი ნათელი მაგალითია.

საბჭო მიიჩნევს, რომ იმედის ჟურნალისტები განზრახ, მიზანმიმართულად არღვევენ ჟურნალისტურ პრინციპებს ოპოზიციონერი პოლიტიკოსების საზიანოდ და ხელისუფლების სასარგებლოდ. განსახილველ შემთხვევაში, საბჭოს თხოვნის პასუხად, განმცხადებელმა ქარტიას წარმოუდგინა “იმედის” ეთერში გასული არაერთი ნეგატიური მასალა “თავისუფლების მოედნის” და ლევან ცუცქირიძის შესახებ, რაც კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ “იმედის” ჟურნალისტები განზრახ, კამპანიურად ცდილობენ ოპოზიციონერი პოლიტიკოსის უარყოფითად წარმოჩენას.

მაგალითად, 31 ოქტომბერს “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნდა ქარდი, რომელიც ეხებოდა ლევან ცუცქირიძის მიერ დაანონსებულ საპროტესო გამოსვლებს. 1 ნოემბერს 20:00 საათიან “ქრონიკაში” (ტაიმკოდი: 42:35) ჟურნალისტმა გააჟღერა ინფორმაცია, რომ ლევან ცუცქირიძე მის მიერ მზიურის პარკში დაანონსებულ აქციაზე არ მივიდა. განმცხადებელმა წარმოადგინა ვიდეო (დართულია გადაწყვეტილებაზე), რომელიც საპირისპიროს ადასტურებს. 2 ნოემბრის “ქრონიკაში” კი ჟურნალისტი აცხადებს, რომ ლევან ცუცქირიძე არა თუ არ მივიდა, არამედ “საკუთარ დაანონსებულ შეხვედრაზე დაგვიანებით და მხოლოდ 10 წუთით მივიდა”.

აღნიშნული მიუთითებს, რომ ლევან ცუცქირიძის მიმართ დაუზუსტებელი, მანიპულაციური ინფორმაციის გავრცელებას “იმედის” მხრიდან კამპანიური ხასიათი აქვს.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მე-11 პრინციპიც დარღვეულად მიიჩნია.

სარეზოლუციო ნაწილი

მეგი ნარსავიძემ და გივი კუჭავამ დაარღვიეს ქარტიის პირველი, მეხუთე და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა

განცხადება

განმცხადებლის მიერ დამატებით წარმოდგენილი ვიდეო1

განმცხადებლის მიერ დამატებით წარმოდგენილი ვიდეო2

16 ნოემბერი,  2024 წელი

საქმე N-764

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ნინო შველიძემ.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს ნაწილობრივ პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებელი ნინო შველიძე და მისი წარმომადგენელი ნიკა მაღედანი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

ტელეკომპანია “იმედის” სადავო მასალა მათ საიტზე 2024 წლის 6 სექტემბერს გამოქვეყნდა.

სადავო ფრაზები:

სტატიის სათაური: “დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს“ ხელმძღვანელი, ტიმოთი ბლაუველთი, რომელმაც დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე თავდასხმის ამსახველი ვიდეო გადაიღო და გაავრცელა, მედიას ემალება და კითხვებს არ პასუხობს”;

“ “ქართული ოცნების” დეპუტატზე, დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტის, ნინო შველიძის თავდასხმისა და მისთვის სიტყვიერი შეურაცხყოფის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, ტიმოთი ბლაუველთმა გადაიღო და გაავრცელა”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭო მიიჩნევს, რომ სტატიაში განმცხადებლის ნინო შველიძის და მისი მეუღლის ტიმოთი ბლაუველთის მიმართ გამოთქმული ბრალდებები არ არის სათანადოდ გადამოწმებული:

1. სტატიაში მტკიცებით ფორმაშია, რომ ნინო შველიძე თავს დაესხა ქართული ოცნების დეპუტატს და მის ოჯახს, თუმცა სტატიაში ამის დამადასტურებელი მტკიცებულება არ არის.

2. სტატიაში მტკიცებით ფორმაში წერია, რომ თავდასხმის ვიდეო ნინო შველიძის მეუღლემ ტიმოთი ბლაუველთმა გადაიღო და გაავრცელა. ეს ინფორმაციაც არ ეყრდნობა სათანადო მტკიცებულებებს. აღნიშნული ინფორმაცია მოგვიანებით თავად ტიმოთი ბლაუველთმა გავრცელებულ განცხადებაში უარყო.

3. სტატიაში ნინო შველიძე მოხსენიებულია “რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტად” ამ შემთხვევაშიც არ არის მითითებული შესაბამისი მტკიცებულებები.

ქარტიის საბჭომ ამავე თემაზე განიხილა იგივე განმცხადებლის განცხადება POSTV-ს ჟურნალისტის წინააღმდეგ, მიღებულ გადაწყვეტილებაში საბჭო დეტალურად აღწერს, თუ რა ქმედებები უნდა განეხორციელებინა ჟურნალისტს ამ თემის გაშუქებისას, რათა არ დაერღვია სიზუსტის პრინციპი და პატივი ეცა აუდიტორიის უფლებისთვის, მიიღოს ზუსტი, მაქიმალურად გადამოწმებული ინფორმაცია.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მიიჩნია, რომ იმედის არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა, არაზუსტი და დაუბალანსებელი ინფორმაციის გავრცელებით, დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა. მოცემულ შემთხვევაში პირველი პრინციპის ფარგლებში დადგინდა, რომ ჟურნალისტმა გაავრცელა არაზუსტი, გადაუმოწმებელი ინფორმაცია. 

მე -11 პრინციპის დადგენის ერთ-ერთ გარემოებად საბჭოს პრაქტიკით მიიჩნევა გაშუქების კამპანიურობა, როცა მედია საშუალება მცდარ ინფორმაციას განმეორებით, სხვადასხვა დროს, სხვადასხვა პლატფორმებზე აშუქებს. ასე მოხდა განსახილველ საქმესთან მიმართებაშიც. ამ თემაზე ტელეკომპანია “იმედის” ეთერში  რამდენიმე სიუჟეტი გავიდა და “იმედის” ფეისბუკ გვერდზე არაერთი ქარდი გამოქვეყნდა.

5 სექტემბერს ტელეკომპანია “იმედის” “ქრონიკის” ეთერში აღნიშნულ თემაზე 3 სიუჟეტი გავიდა (14:11 საათზე; 17:56 საათზე; 20:29 საათზე), რომლებშიც ნინო შველიძის მიერ დეპუტატის მიმართ გამოხატული უკმაყოფილება “ლიბერალურ ფაშიზმად” არის მოხსენიებული და მას “რადიკალებად შენიღბული ე.წ რიგითი მოქალაქეების” რიგში მოიხსენიებს.

6 სექტემბერს “ქრონიკის” ეთერში ამავე თემაზე კიდევ ორი სიუჟეტი გავიდა (11:12 საათზე; 15:06 საათზე), რომლებშიც “დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე თავდასხმის ამსახველი ვიდეოს” გადაღებასა და გავრცელებაში ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს“ ხელმძღვანელსა და ილიაუნის პროფესორს ტიმოთი ბლაუველთს ადანაშაულებენ. აღნიშნული ინფორმაცია imedinews-მაც გაავრცელა.

ტელეკომპანია “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე 5 სექტემბერს გამოქვეყნებულ ქარდზე ასახულია დავით მათიკაშვილის კომენტარი: “მიუნხენის აეროპორტში თავს დამესხა ქალბატონი, რომელმაც თავი „რიგით მოქალაქედ“ გაასაღა. როგორც მოგვიანებით გაირკვა, „რიგითი აღშფოთებული“ მოქალაქე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტი ნინო შველიძე აღმოჩნდა”.

“იმედმა” გაავრცელა ამ თემაზე პარლამენტის თავმჯდომარის შალვა პაპუაშვილის და ქართული ოცნების სხვა წარმომადგენლების მოსაზრებები, რომლებიც მიზნად ისახავდა ნინო შველიძის სახით (გაავრცელეს მისი ფოტო საპროტესტო აქციიდან)  “რუსული კანონის” მოწინააღმდეგე არასამთავრობო ორგანიზაციების და მათთან დაკავშირებული პირების დისკრედიტირებას.

აღნიშნული მასალების შეფასების შედეგად საბჭო მიიჩნევს, რომ განმცხადებლის მიმართ განზრახ მოხდა დაუზუსტებელი ინფორმაციის არაერთგზის გავრცელება და ამის მოტივი იყო “იმედის”, როგორც სამთავრობო პროპაგანდის გამავრცელებელი მედიის სარედაქციო პოლიტიკა.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი

“იმედის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

 სადავო მასალა

განცხადება

წერილი

16 ნოემბერი,  2024 წელი

საქმე N-765

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ნინო შველიძემ POSTV-ის ჟურნალისტის ქეთი მამრიკიშვილის წინააღმდეგ.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებელი ნინო შველიძე და მისი წარმომადგენელი ნიკა მაღედანი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

POSTV-ის სადავო მასალა მის ეთერში 6 სექტემბერს 13:00 საათზე გავიდა.

სადავო ფრაზები:

სიუჟეტის სათაური: “ბულინგის წამხალისებელი”;

“ქართული ოცნების” დეპუტატზე, დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტის, ნინო შველიძის თავდასხმისა და მისთვის სიტყვიერი შეურაცხყოფის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, [ტიმოთი ბლაუველთმა] გადაიღო და გაავრცელა”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭოს წევრების პოზიციით, სიუჟეტი არ ეყრდნობა სათანადოდ გადამოწმებულ მტკიცებულებებს და არის დაუბალანსებელი.

წამყვანი სიუჟეტს იწყებს შემდეგი ტექსტით: “ქართული ოცნების” დეპუტატზე, დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტის, ნინო შველიძის თავდასხმისა და მისთვის სიტყვიერი შეურაცხყოფის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, [ტიმოთი ბლაუველთმა] გადაიღო და გაავრცელა”.

განმცხადებლის პოზიციისა და მის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებების შესწავლის საფუძველზე, საბჭო დარწმუნდა, რომ სადავო მასალა არაერთ უზუსტობას შეიცავს და მას შეცდომაში შეჰყავს მაყურებელი.

მასალაში არ ჩანს თავდასხმა და არ ისმის შეურაცხყოფა. მიუხედავად ამისა, წამყვანი და ხელისუფლების წარმომადგენელი რესპონდენტი მტკიცებით ფორმაში საუბრობენ თავდასხმაზე, რაც არ არის სათანადოდ გადამოწმებული და დადასტურებული.

ასევე, წამყვანი ნინო შველიძეს, ფაქტობრივ მტკიცებულებაზე მითითების გარეშე მოიხსენიებს  “რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტად”, რაც ასევე არღვევს სიზუსტის პრინციპს, ვინაიდან სიუჟეტში არ არის წარმოდგენილი არც ერთი დადასტურება იმისა, რომ განმცხადებელი რომელიმე ოპოზიციური ძალის აქტივისტია და, მით უფრო, არ არის ფაქტობრივი მტკიცებულება მისი “რადიკალური ქმედებების”  შესახებ.

გადაწყვეტილებაში - ““ფორმულას” პროდიუსერი ნესტან (ნენე) დალაქიშვილი “იმედის” არაიდენტიფიცირებული ჟურნალისტის წინააღმდეგ”, ქარტიის საბჭომ განმარტა, რომ პირის რომელიმე პარტიის აქტივისტად მოხსენიებისთვის ჟურნალისტს გარკვეული მტკიცებულებები უნდა ჰქონდეს, ან მისი პარტიული აქტივისტობა საჯარო წყაროებით უნდა მტკიცდებოდეს და მედია შესაბამის ბმულებს უნდა უთითებდეს. ხსენებულ გადაწყვეტილებაშივე საბჭომ განმარტა, რომ პარტიულ აქტივისტად გამოცხადების შემთხვევაში მედიამ, სულ მცირე, ამის შესახებ შეკითხვა მაინც უნდა დაუსვას ადრესატს, რაც მინიმალურ სტანდარტს მაინც დააკმაყოფილებდა.

მოცემულ შემთხვევაშიც იგივე პრობლემაა. მასალაში არ არის პარტიული აქტივისტობის რაიმე მტკიცებულება და არც ადრესატთან ამის დაზუსტების მცდელობაა ნაჩვენები.

სიუჟეტში აღნიშნულია, რომ “ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, [ტიმოთი ბლაუველთმა] გადაიღო და გაავრცელა”.

როგორც განმცხადებელი მიუთითებს, “საერთაშორისო განათლების ამერიკული საბჭოები” არ არის დონორი ორგანიზაცია და ის საგანმანათლებლო მიზნებით შემოიფარგლება, რაც მათ ოფიციალურ გვერდზეც არის გაცხადებული.

ამასთან, „საერთაშორისო განათლების ამერიკული საბჭოების” დირექტორის მიერ ვიდეოს გადაღებისა და გავრცელების შესახებ ინფორმაციას თავად ტიმოთი ბლაუველთიც გამოეხმაურა წერილით (ერთვის გადაწყვეტილებას) მის სოციალურ ქსელში და აღნიშნა, რომ ეს ვიდეო მას არც გადაუღია და არც გაუვრცელებია, მეტიც, მას არანაირი კავშირი არ ჰქონია ამ ვიდეოსთან. ამავე წერილში მოქცეულ ორგანიზაციის განცხადებაში კი მითითებულია, რომ ნინო შველიძე “არ არის დაკავშირებული საერთაშორისო განათლების ამერიკულ საბჭოებთან და არ წარმოადგენს ამ ორგანიზაციას”.

ქარტიის საბჭოს ძალებს აღემატება დაზუსტებით იმის გამორკვევა, თუ რა ტიპის ორგანიზაციაა “ამერიკული საბჭოები”, რა კავშირი აქვს განმცხადებელს ამ ორგანიზაციასთან, გადაიღო და გაავრცელა თუ არა ვიდეო ამ ორგანიზაციის ხელმძღვანელმა.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მოპასუხე ჟურნალისტის ვალი იყო სიუჟეტში გავრცელებული ფაქტების დაზუსტება და ამის მცდელობის აუდიტორიისთვის ჩვენება, რაც ჟურნალისტმა არ გააკეთა.

მოპასუხე მედიას შეეძლო, სულ მცირე, ორგანიზაციის განცხადება მოგვიანებით მაინც აესახა როგორც დამატება სადავო მასალაში, რაც აუდიტორიას მეტად დაბალანსებული, მრავალ წყაროზე დაფუძნებული ინფორმაციით უზრუნველყოფდა.

სიუჟეტის დაუბალანსებლობის პრობლემას ამძაფრებს ისიც, რომ მასში ასახულია მხოლოდ ერთი მხარის - საპარლამენტო უმრავლესობის წევრის, ირაკლი კვირცხალიას კომენტარი, და ჟურნალისტს არც განმცხადებლისგან და არც თუნდაც რომელიმე ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენლისგან არ ჰქონია რაიმე ინფორმაციის მიღების მცდელობაც კი. მიუხედავად ამისა, ის მტკიცებით ფორმაში გადასცემს ამბავს, რომელიც სათანადოდ გადამოწმებული არ აქვს.

პრობლემურია თავად სიუჟეტის სათაურიც: “ბულინგის წამხალისებელი”. საბჭოს პრაქტიკით, ძირითად შემთხვევებში სათაური უნდა იქნეს განხილული როგორც ცალკე ჟურნალისტური პროდუქტი, ვინაიდან მაყურებელმა შეიძლება არც ჩათვალოს საჭიროდ მასალის სრულად გაცნობა იმ დაშვებით, რომ ძირითადი მიგნება მან უკვე წაიკითხა სათაურში. სათაური მკითხველს პირველ შთაბეჭდილებას უქმნის. მოცემულ შემთხვევაში, სათაური “ბულინგის წამხალისებელი” მტკიცებით ფორმაშია და მასალის საერთო შინაარსიდან არ გამომდინარეობს, რასაც ასევე შეცდომაში შეჰყავს აუდიტორია.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მიიჩნია, რომ მოპასუხე ჟურნალისტმა არასრული, არაზუსტი და მანიპულაციური სიუჟეტით, რომელიც მაყურებელს არასწორ წარმოდგენას უქმნის, დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა, რაც მოცემულ შემთხვევაში საბჭომ ზემოთ დაადგინა. ამასთან, აღნიშნული დარღვევა განზრახვას და მოტივსაც უნდა მოიცავდეს.

მოცემულ შემთხვევაში პირველი პრინციპის ფარგლებში დადგინდა, რომ ჟურნალისტმა არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა. ამასთან, სიუჟეტი ცალსახად ემსახურება მაყურებლისათვის მცდარი წარმოდგენის შექმნას, რათა მათ თვალში არასამთავრობო ორგანიზაციები და მათთან დაკავშირებული პირები ნეგატიურად წარმოჩინდნენ.

განზრახვაზე მიუთითებს ისიც, რომ ვითარების უფრო მეტად დრამატიზებისთვის წამყვანი ინციდენტს მოიხსენიებს თავდასხმად, როცა სიუჟეტში ამის არანაირი მტკიცებულება არ არის.

საბჭო განზრახვის მამტკიცებლად მიიჩნევს მედიის მხრიდან მოპასუხე მხარის პოზიციის არ ასახვასაც.

საბჭო მიიჩნევს, რომ  ჟურნალისტი განზრახ ავრცელებს არაზუსტ და დამახინჯებულ ინფორმაციას, რისი მოტივიც არის არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მათთან დაკავშირებული პირების დისკრედიტაცია, ვინაიდან ისინი აქტიურად ეწინააღმდეგებიან “რუსულ კანონს” და მონაწილეობენ ხელისუფლების წინააღმდეგ გამართულ საპროტესტო აქციებში. ამ პროტესტში არაერთგზის მონაწილეობდა განმცხადებელიც.

მედიის განზრახვაზე მიუთითებს ისიც, რომ სიუჟეტში ასახულია მხოლოდ საპარლამენტო უმრავლესობის წევრის, ირაკლი კვირცხალიას, კომენტარი: “ღირსეული კოლეგის ჩანაწერი გამოაქვეყნა თავიდან ვითომ მოქალაქემ და გაგრძელდა ეს ამ აღშფოთებული მოქალაქეების ვითომ სერიიდან ამ დროს ვნახეთ, რომ რეალურად ესეც ერთ-ერთი რომელიღაცა არასამთავრობოს დამფუძნებელი თუ რაღაც წევრი, რომელიც აქ ესე ვთქვათ, აქტიურად აქტივისტად იყო ჩართული ამ დესტრუქციაში, რაც პარლამენტის შენობასთან ხდებოდა და ვნახეთ ის მარაზმი შვილებთან ერთად რა იკადრა, როგორც იკადრა თვითონ თავის შვილებთან ერთად და ბატონი დავითის ოჯახთან ერთად მიიღო საკადრისი პასუხი, მარა კიდევ ერთხელ  ვამბობ, რო საკადრის პასუხს საზოგადოება გასცემს მათ 26 ოქტომბერს."

განმცხადებლის მიერ მოწოდებული მასალებიდან დგინდება, რომ ეს არ იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც განმცხადებლის შესახებ მოპასუხე მედიამ გადაუმოწმებელი და ცალხმრივი ინფორმაცია გაავრცელა.

6 სექტემბერს POSTV-ის საიტზე გამოქვეყნდა სტატია სათაურით: “დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე თავდასხმის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს“ ხელმძღვანელმა და ილიაუნის პროფესორმა ტიმოთი ბლაუველთმა გადაიღო და გაავრცელა”, რომელიც იმეორებს ტელეკომპანია “იმედის” ნარატივს, რომელიც ამ ინფორმაციის პირველწყაროა.

საბჭოს მიერ განხილული საქმეების პრაქტიკამ აჩვენა, რომ პროპაგანდისტული მედიები საერთო ნარატივის მქონე სიუჟეტებით ცდილობენ დისკრედიტაციის კამპანია აწარმოონ “ქართული ოცნებისა” და მათი პოლიტიკის მოწინააღმდეგე ადამიანებისა თუ ორგანიზაციების წინააღმდეგ.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი

ქეთი მამრიკიშვილმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა

განცხადება

წერილი

22 ოქტომბერი,  2024 წელი

საქმე N-767, 768

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა საერთო-სამოქალაქო მოძრაობამ “მრავალეროვანი საქართველო”.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებლის წარმომადგენლები არნოლდ სტეფანიანი და გიორგი გულიაშვილი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია,  პოზიცია  წერილობით წარმოადგინა.

განცხადების განხილვა გაიმართა 17 ოქტომბერს, თუმცა განმცხადებლის მხრიდან სადავო პრინციპების  დამატების გამო, (დაემატა ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები) ქარტიის წესების შესაბამისად, განხილვა 22 ოქტომბრისთვის გადაიდო, რა დროსაც საბჭომ საბოლოო გადაწყვეტილება მიიღო საქმესთან დაკავშირებით.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

POSTV-მ ოპოზიციონერი პოლიტიკოსის მამუკა ხაზარაძის წარმომავლობის შესახებ ჯამში ორი სადავო მასალა ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად, სხვადასხვა დღეს გაავრცელა.

11 ოქტომბერს გასული მასალის სადავო ფრაზები:

“რატომ მალავთ თქვენს წარმომავლობას?”;

“ვიცით, რომ სომხური წარმომავლობა გაქვთ და გრცხვენიათ ამისი აღიარება?”;

“ფაქტები მაქვს და გაჩვენებთ აუცილებლად. ეხა თქვენი დაბადების ადგილი და მოწმობა არ მაქვს”;

“ანუ სომხები ხო ჩვენი მოძმე ერი არიან, საუკეთესო ხალხი, რატომ გრცხვენიათ ამისი აღიარება?”;

“ა, გრცხვენიათ?”

13 ოქტომბერს გასული სიუჟეტის სადავო ფრაზები:

“მამუკა ხაზარაძე საკუთარი თავისგან იმ ადამიანის შექმნას ცდილობს, რაც სინამდვილეში არ არის. მევახშეა, მაგრამ ეს როლი არ მოსწონს და ცდილობს, თავი იმ ადამიანად გაასაღოს ვინც ხალხზე ზრუნავს.

თაღლითია, მაგრამ არც ეს სასამართლოს მიერ მისთვის დასაბუთებულად მინიჭებული სტატუსი არ მოსწონს. ამიტომაც, ცდილობს, პატიოსნებაზე გველაპარაკოს, თავი კეთილსინდისიერ ადამიანად სურს გაასაღოს.

ავანტიურისტია, ანაკლია ვერ ააშენა, მაგრამ არც ამის აღიარება უნდა. ქვეყანას, რომ წლები და მილიონობით შემოსავალი დააკარგვინა, ესეც პარიზის  საერთაშორისო არბიტრაჟში მოახსენეს…”;

“ბავშვებზე ვზრუნავო, აცხადებს, და ელგებეტე პროპაგანდის აკრძალვას მხარს არათუ არ უჭერს, არამედ აფინანსებს კიდეც, არატრადიციული ცხოვრების პოპულარიზაციას”;

“პიარში ალბათ დიდი ფული დახარჯა, მაგრამ თანდათან მაინც გავიგეთ, რომ სინამდვილეში მევახშე, ავანტიურისტი, თაღლითი და მატყუარაა. მაგრამ, ეს ყველაფერი არ არის. ახლა გაირკვა, რომ ის საკუთარ წარმომავლობასაც მალავს.”

“ეს ასლან მკრტიჩიანია, რომელიც ერევანში ცხოვრობს … ქართული საზოგადოება მას არ იცნობს, თუმცა იცნობს ხაზარაძე, ისინი სისხლით ნათესავები არიან.”;

“დიახ, მამუკა ხაზარაძეს სომხური წარმომავლობა და ფესვები აქვს, თუმცა ამ თემაზე საუბარი საკუთარ ნათესავებთანაც არ უყვარს. იმდენად არ უნდა, რომ მათთან კავშირიც გაწყვიტა, განსაცდელში ყოფნის დროსაც არ დაეხმარა, არადა მდიდარი ადამიანია, დიდ რესურსებს ფლობს, მაგრამ არ უნდა სომეხ ნათესავებთან მისი კავშირი სადმე მაინც დაფიქსირდეს”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭომ დაუზუსტებლად, სათანადოდ გადაუმოწმებლად მიიჩნია სიუჟეტებში გამოყენებული შემდეგი ფრაზები: “ვიცით, რომ სომხური წარმომავლობა გაქვთ და გრცხვენიათ ამისი აღიარება?”; “ფაქტები მაქვს და გაჩვენებთ აუცილებლად. ეხა თქვენი დაბადების ადგილი და მოწმობა არ მაქვს”; “ეს ასლან მკრტიჩიანია, რომელიც ერევანში ცხოვრობს … ქართული საზოგადოება მას არ იცნობს, თუმცა იცნობს ხაზარაძე, ისინი სისხლით ნათესავები არიან.”

“დიახ, მამუკა ხაზარაძეს სომხური წარმომავლობა და ფესვები აქვს, თუმცა ამ თემაზე საუბარი საკუთარ ნათესავებთანაც არ უყვარს. იმდენად არ უნდა, რომ მათთან კავშირიც გაწყვიტა, განსაცდელში ყოფნის დროსაც არ დაეხმარა, არადა მდიდარი ადამიანია, დიდ რესურსებს ფლობს, მაგრამ არ უნდა სომეხ ნათესავებთან მისი კავშირი სადმე მაინც დაფიქსირდეს”.

საბჭო მიიჩნევს, რომ ამ ფრაზებით ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში ავრცელებს ხაზარაძის შესახებ ინფორმაციას, რომლის სათანადო მტკიცებულებები სიუჟეტებში არ არის:

1.  მამუკა ხაზარაძეს აქვს სომხური წარმომავლობა.

2. ის ამ წარმომავლობას მალავს.

ხაზარაძის “სომხური წარმომავლობის” მთავარ მტკიცებულებად მხოლოდ მეორე სიუჟეტშია მოყვანილი ერთი სომეხი რესპოდენტის მონათხრობი, რომელიც აუდიტორიას ჟურნალისტმა წარუდგინა, როგორც მამუკა ხაზარაძის სისხლით ნათესავი, დედის მხრიდან.

ეს რესპოდენტი საუბრობს ხაზარაძესთან ნათესაურ კავშირზე, თუმცა ჟურნალისტს არ აქვს ამ ინფორმაციის დაზუსტების, გადამოწმების მცდელობა.

ეთიკურ პრინციპებს ეწინააღმდეგება, როცა ჟურნალისტი ინფორმაციას, რომელიც მხოლოდ ერთ წყაროს ეყრდნობა, წარმოაჩენს როგორც ფაქტს და მტკიცებით ფორმაში აწვდის აუდიტორიას.

ერთი რესპოდენტის მონათხრობი ვერ ჩაითვლება დადასტურებულ ფაქტად და ჟურნალისტი ვალდებული იყო, სულ მცირე, მამუკა ხაზარაძისთვის კომენტარის ჩაწერისისას განემარტა, რომ მას ჰყავდა კონკრეტული რესპოდენტი, რომელიც თავს მის სომეხ ნათესავად წარმოაჩენდა. ჟურნალისტს ეს უნდა გაეკეთებინა მასალის გამოქვეყნებამდე რათა ხაზარაძეს ჰქონოდა შესაძლებლობა ეპასუხა კონკრეტულ ბრალდებაზე.

ჟურნალისტს მტკიცებულებები უნდა წარედგინა რესპოდენტისთვის  და მისი განმარტება აესახა სიუჟეტში, რაც არ გააკეთა. ნაცვლად ამისა, მან რესპოდენტთან ინტერვიუსას მტკიცებით ფორმაში გააჟღერა, რომ აქვს მტკიცებულება მისი სომხური წარმომავლობის შესახებ. მიუხედავად რესპოდენტის მოწოდებისა, წარმოედგინა ასეთი მტკიცებულება, ჟურნალისტმა ინტერვიუს მსვლელობისას მას ამ მტკიცებულების შესახებ ინფორმაცია არ მიაწოდა.
საბჭო ამას აფასებს ჟურნალისტის მხრიდან არაკეთილსინდისიერ მოპყრობად, აუდიტორიის მიმართ, პირველ სადავო პროდუქტში ამბობს, რომ აქვს მტკიცებულება და არაფერს აჩვენებს აუდიტორიას.

განსახილველ შემთხვევაში, წყარო იყო რესპოდენტი, რომელიც ზუსტად, დეტალურად არ აღწერდა, რა ნათესაური კავშირი აქვს ხაზარაძესთან.

თეორიულად შესაძლებელია, ხაზარაძეს დედის მხრიდან ჰყავდეს სომეხი ნათესავი, მაგრამ ის არ იყოს “სომხური წარმომავლობის”, “სომხური ფესვების”, როგორც ეს სიუჟეტში მტკიცებით ფორმაშია წარმოჩენილი.

სიუჟეტში სომეხი რესპონდენტი ამბობს, რომ ის პოლიტიკოსს დედის მხრიდან ენათესავება. თავად ჟურნალისტიც ამბობს, რომ ასლან მკრტიჩიანი მამუკა ხაზარაძის სისხლით ნათესავია, თუმცა ბუნდოვანია, თუ რა სახის ნათესაურ კავშირზეა საუბარი. ჟურნალისტი ფაქტად აწვდის საზოგადოებას იმ ინფორმაციას, რომელიც არ არის გადამოწმებული და დადასტურებული ქარტიის სტანდარტის შესაბამისად, სულ მცირე ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროსთან.

ამასთან, არაზუსტია მამუკა ხაზარაძის მიერ ინფორმაციის დამალვაზე საუბარი, რამდენადაც წარმომავლობა, თუ ეთნიკური კუთვნილება არ არის ისეთი სახის ინფორმაცია, რომლის რაიმე ფორმით ოფიციალურად გამჟღავნებას, დეკლარირებას, საჯაროდ გაცხადებას პოლიტიკოსს რაიმე წესი  ავალდებულებს. ამიტომაც, არარელევანტური და არაზუსტია იმის დამალვაში ვინმეს დადანაშაულება, რისი გაცხადების კანონისმიერი ვალდებულებაც მას არ ჰქონდა.

POSTV-მ  ქარტიისთვის გამოგზავნილ შეპასუხებაში სადავო პრინციპების დარღვევა უარჰყო. მათი განმარტებით, მამუკა ხაზარაძე, საჯარო პირი, პოლიტიკური ძალის ლიდერია და მის მიმართ ჟურნალისტის ინტერესი და კითხვების დასმა პრობლემა არ არის.

რა თქმა უნდა, ქარტიის საბჭო ეჭვქვეშ არ აყენებს ჟურნალისტის უფლებას, დაუსვას შეკითხვები საჯარო პირს, ჟურნალისტის ვალდებულებაა პოლიტიკური ლიდერის შესახებ მნიშვნელოვანი ინფორმაცია მიაწოდოს აუდიტორიას.

ამ გადაწყვეტილებაში ქარტიის საბჭო ყურადღებას ამახვილებს გავრცელებული ინფორმაციის სათანადო წესით გადამოწმების გარეშე, მტკიცებით ფორმაში გავრცელებაზე.
 

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, ქარტიის საბჭომ მიიჩნია, რომ ინფორმაციის არაზუსტი და გადაუმოწმებელი გაშუქებით ჟურნალისტმა პატივი არ სცა აუდიტორიას და დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეშვიდე პრინციპი.

“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.”

განმცხადებელი მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტის შეკითხვები და ფრაზები როგორებიცაა: „რატომ მალავთ თქვენს წარმომავლობას?“, „ვიცით, რომ სომხური წარმომავლობა გაქვთ და გრცხვენიათ ამის აღიარება?“, „ფაქტები მაქვს და გაჩვენებთ აუცილებლად“ და ა.შ., ხელს უწყობს სომეხი ერის დისკრიმინაციას.

POSTV-ს შეპასუხებაში მითითებულია, არ ეთანხმებიან მე-7 პრინციპის დარღვევას, მიაჩნიათ რომ განცხადების ავტორის პოზიცია მიმართულია ჟურნალისტის სარედაქციო დამოუკიდებლობისა და თემატიკის განსაზღვრის თავისუფლების შეზღუდვისაკენ. მათ მიაჩნიათ, რომ განმცხადებლის პოზიცია დაუსაბუთებელია, ვინაიდან, მამუკა ხაზარაძისთვის შეკითხვების დასმა წარმოჩენილია დისკრიმინაციულ მიდგომად ან რაიმე ფაქტის დამახინჯებად.

POSTV-ს  პოზიციით, განმცხადებელი ცდილობს, ჟურნალისტის შეკითხვები და მამუკა ხაზარაძის პიროვნებასთან დაკავშირებული საკითხი იმგვარად წარმოაჩინოს, რომ თითქოს ადგილი ჰქონდა რაიმე სახის დარღვევას, მაშინ როდესაც სიუჟეტი ეხება საჯარო პირის ქმედებების საჯაროდ დაფიქსირებასა და საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მიწოდებას.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭო, სადავო მასალების საერთო შინაარსის, აქცენტების გათვალისწინებით მიიჩნევს, რომ სიუჟეტები დისკრიმინაციულია და მასში დაირღვა ქარტიის მეშვიდე პრინციპი.

ეთიკური პრინციპების მიხედვით დაუშვებელია ნებისმიერი სახის დისკრიმინაცია, მათ შორის, ეთნიკური კუთვნილების ნიშნით. დაუშვებელია პირდაპირი და ირიბი დისკრიმინაციაც.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო სიუჟეტებში გამოყენებული ფრაზები:“ვიცით, რომ სომხური წარმომავლობა გაქვთ და გრცხვენიათ ამისი აღიარება?”; “ანუ, სომხები ხო ჩვენი მოძმე ერი არიან, საუკეთესო ხალხი, რატომ გრცხვენიათ ამისი აღიარება?”; “დიახ, მამუკა ხაზარაძეს სომხური წარმომავლობა და ფესვები აქვს, თუმცა ამ თემაზე საუბარი საკუთარ ნათესავებთანაც არ უყვარს. იმდენად არ უნდა, რომ მათთან კავშირიც გაწყვიტა, განსაცდელში ყოფნის დროსაც არ დაეხმარა, არადა მდიდარი ადამიანია, დიდ რესურსებს ფლობს, მაგრამ არ უნდა სომეხ ნათესავებთან მისი კავშირი სადმე მაინც დაფიქსირდეს”, სწორედ ეთნიკური დისკრიმინაციის ირიბი ფორმაა და არღვევს ქარტიის მე-7 პრინციპს.

თითქოს ჟურნალისტი ცდილობს, სომეხი ერის მიმართ კეთილგანწყობის დაფიქსირებას მათი “მოძმე და საუკეთესო ხალხად” მოხსენიებით, თუმცა ცალსახაა, რომ რეალურად მისი მიზანი ამ ამბით სპეკულირებაა.

ამ ჟურნალისტური პროდუქტების საერთო ხაზი არის, რომ ოპოზიციონერი პოლიტიკოსი არის სომხური წამომავლობის, მაგრამ ეს ესირცხვილება და მალავს.

ამ მთავარი გზავნილის ფონზე ჟურნალისტის მიერ ტრაფარეტული ფრაზით ხაზგასმა, რომ სომხები მოძმე და კარგი ხალხია, არის ერთგვარი პროპაგანდისტული ხრიკი, იმისთვის რომ თან გააგზავნოს მისთვის სასურველი არაეთიკური გზავნილი და თან ეს ისე გააკეთოს, რომ თითქოსდა თავიდან აირიდოს ვინმეს დისკრიმინაცია.

13 ოქტომბერს გასული სიუჟეტის კონტექსტი შემდეგნაირია: ის მამუკა ხაზარაძის მიმართ დისკრედიტაციული ეპითეტებით იწყება, პოლიტიკოსი მოხსენიებულია, როგორც მევახშე, ავანტიურისტი, თაღლითი, მატყუარა, “ლგბტ პროპაგანდის” ხელშემწყობი, რაც შემდეგი ფრაზით მთავრდება: ”მაგრამ, ეს ყველაფერი არ არის”. სწორედ ამას მოსდევს ამბავი, რომ მამუკა ხაზარაძეს სომხური წარმომავლობა აქვს, თუმცა ამის რცხვენია და მალავს.

გაშუქების ამ სტილით, სომხობა ჟურნალისტის მიერ წარმოჩენილია საზოგადოებაში სასირცხვილო, დასამალ ამბად და გაიგივებულია ზემოთ ჩამოთვლილ ისეთ ქმედებებთან, როგორიც არის თაღლითობა, მევახშეობა, ავანტიურისტობა და ა.შ.

საკითხის მსგავსი სახით გაშუქება იწვევს არმენოფობიის წახალისებას და იმ ადამიანებს, რომლებსაც სომხური წარმომავლობა აქვთ, ნეგატიურ კონტექსტში წარმოაჩენს. 

სადავო მასალებში ჟურნალისტი ხელს უწყობს სომხური წარმომავლობის მიმართ სტერეოტიპებისა და სტიგმის გაღრმავებას, რამდენადაც წარმოაჩენს, რომ სომხური დიასპორის წარმომადგენლობა, შესაძლოა, სამარცხვინო და დასამალი იყოს.

ჟურნალისტი ვალდებულია, ერკვეოდეს, რას ნიშნავს დისკრიმინაცია და დისკრიმინაციის, სტიგმის წახალისება. მედიას არადისკრიმინაციული გარემოს ჩამოყალიბებასა და სტერეოტიპების შემცირებაში მნიშვნელოვანი როლი აკისრია.

საბჭო დადგენილ პრაქტიკაში აღნიშნავს, რომ  მედია, შესაძლოა, მარტივად გახდეს სტერეოტიპების გაღრმავების ხელისშემწყობი, თუკი თითოეულ შემთხვევას სიფრთხილით არ მოეკიდება და გაშუქების კუთხესა თუ ტერმინოლოგიაზე არ იფიქრებს.

ამას ადასტურებს POSTV-ს სოციალური მედიის გვერდზე გამოქვეყნებული სადავო მასალის ქვეშ არმენოფობიური კომენტარები.

საბჭო აღნიშნავს, რომ ჟურნალისტების როლი დისკრიმინაციის აღმოფხვრაში კიდევ უფრო დიდია, იმ ფონზე, რომ საქართველოში ქსენოფობიური და განსაკუთრებით არმენოფობიული დამოკიდებულება შესამჩნევია, რასაც ცხადყოფს მედიის განვითარების ფონდის 2020 წლის ანგარიშზე დაყრდნობით, სოციალური სამართლიანობის ცენტრის ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებული ერთ-ერთი სტატია, რომლის თანახმადაც, საქართველოს მოქალაქე ეთნიკური ჯგუფების წინააღმდეგ გამოვლენილი სიძულვილის ენის შემთხვევებს შორის არმენოფობია ლიდერობს (13.2%).

მოცემულ სიუჟეტებში ჟურნალისტი არათუ არ გაემიჯნა დისკრიმინაციულ გამონათქვამებს, არამედ ნაწილობრივ თავად იყო წყარო და ხელი შეუწყო კიდეც მათ გავრცელებას, რისი მიზანიც სომხური ეთნოსის დისკრიმინაციის გზით პოლიტიკოსი მამუკა ხაზარაძის დისკრედიტაცია იყო.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა, რაც მოცემულ შემთხვევაში საბჭომ ზემოთ დაადგინა. ამასთან, ვინაიდან აღნიშნული დარღვევა განზრახვასაც მოიცავს, საბჭო ყოველთვის ცდილობს, დაადგინოს მისი მოტივი.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მოცემულ შემთხვევაში, ჟურნალისტის ქმედების მოტივი პოლიტიკურია. ვინაიდან, სიუჟეტი წინასაარჩევნო პერიოდში გამოქვეყნდა, ის მიზნად მამუკა ხაზარაძის, როგორც პოლიტიკოსის, ასევე  მისი პოლიტიკური პარტიის მიმართ ნეგატიური განწყობების გამოწვევას ისახავდა.

გასათვალისწინებელია, რომ POSTV-ს საკონტროლო პაკეტს, 52%-ს 2022 წლის ოქტომბრიდან ფლობს პარლამენტარი, უმრავლესობის წევრი ვიქტორ ჯაფარიძე, ეს მედია კი აქტიურადაა ჩართული მმართველი ძალის ნარატივების გავრცელებაში. POSTV-ს მედია პროდუქტების აბსოლიტური უმრავლესობა ხელისუფლებას დადებითად, ოპოზიციას კი უარყოფითად წარმოაჩენს.

POSTV-ს სარედაქციო პოლიტიკა აშკარად პროსახელისუფლებოა და მეტ წილად ემსახურება ოპოზიციის განზრახ “გაშავებას”. საბჭო მიიჩნევს რომ განსახილველი სიუჟეტები წინასწარ განზრახვით იყო ამ ფორმით მომზადებული და ადგილი არ აქვს ჟურნალისტის უნებლიე შეცდომას.

საბჭოს ვარაუდით, მედიასაშუალების ქმედებას ორი ძირითადი მიზანი ჰქონდა:

1. იმაზე აპელირებით, რომ მამუკა ხაზარაძეს აქვს სომხური წარმომავლობა და ის ამას მალავს, სურდათ საქართველოს ეთნიკურად სომეხი მოსახლეობა მის მიმართ ნეგატიურად განეწყოთ, რაც ამ ეთნიკურ ჯგუფში მის ამომრჩეველთა რიცხვს შეამცირებდა, მაშინ, როდესაც 2014 წლის მონაცემებით (გვ.62), ეთნიკურად სომეხი მოსახლეობის (სულ 168 102 პირი) დიდი უმრავლესობა საქართველოს მოქალაქე, პოტენციური ამომრჩეველია. 

2. მამუკა ხაზარაძის წარმომავლობაზე აქცენტირებით ეთნიკურად ქართველ მოსახლეობაში, რომელთა ნაწილშიც სხვადასხვა კვლევით ნეგატიური დამოკიდებულებაა სომხური ეთნოსის მიმართ, მისი პარტიის რეიტინგის შემცირება სურდათ.

ამ პოლიტიკურად მიკერძოებულ მოტივებს ამძაფრებს სიუჟეტში მონაწილე რესპონდენტების შერჩევა და მათი კომენტარები:

ანალიტიკოსი ზურა ქადაგიძე: “მე ვერ წარმომიდგენია, ადამიანი საკუთარ წარმომავლობას მალავდეს. ეს მეტყველებს პიროვნულ, არ ვიცი, ცალკე კომპლექსზე, ცალკე პრობლემაზე, თვითონ ამ პიროვნების. ნებისმიერი წარმომადგენელი, რომელიც თავის წარსულზე, თავის ფესვებზე, თავის ისტორიაზე, თავის გენეტიკაზე უარს  იტყვის, რა თქმა უნდა, ეს იმ ერის შეურაცხყოფაა. საქართველოს, თბილისის ისტორიაში რამხელა მნიშვნელოვან როლს ასრულებდნენ ეთნიკური წარმომავლობის სომხები და შენ ამ დროს ხარ მათი წარმომადგენელი და არ ვიცი, ნუ, აი რა საბაბი, რა მიზეზი უნდა იყოს, რომ ადამიანმა ეს უარყვე.”

ისტორიკოსი ედიშერ გვენეტაძე: “როგორ შეიძლება კაცმა დამალო საკუთარი წარმოშობა. ალბათ, დაკომპლექსებული კაცია, კომპლექსი აქვს, კომპლექსი აქვს, ამისა, რომ მას რაღაცები ცუდად მიაჩნია და საკუთარი თავისათვის დამამცირებლად მიაჩნია და თავად რომ არის დამამცირებელი, გნებავთ ქართველი ხალხისა, გნებავთ, სომეხი ერისათვის, ეს მას ვერ გაუცნობიერებია. თავის სამარცხვინო საქციელებს, რომელიც ჩამოვთვალე კიდევ ერთი დაამატა და მისგან ეს გასაკვირი არ არის.” 

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მე-11 პრინციპიც დარღვეულად მიიჩნია.

სარეზოლუციო ნაწილი

გურანდა ბილიხოძემ დაარღვია ქარტიის პირველი, მეშვიდე და მე-11 პრინციპები.

22 სექტემბერი,  2024 წელი

საქმე N-758, 759, 760

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები:  ნინო რამიშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, მანანა ქველიაშვილი, ნინო კაპანაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ლანჩხუთის მერის წარმომადგენელმა იზა მათითაიშვილმა. მისი განმარტებით, “მთავარი არხის” ჟურნალისტებმა მის შესახებ დაუზუსტებელი ინფორმაცია განზრახ გაავრცელეს.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდა განმცხადებელი იზა მათითაიშვილი და მისი წარმომადგენელი მაია უსტარაშვილი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

“მთავარმა არხმა” იზა მათითაიშვილის შესახებ ჯამში სამი მასალა მოამზადა. სამივე მასალა ეხებოდა იზა მათითაიშვილის მიერ ადმინისტრაციული რესურსის პირადი მიზნებისთვის გამოყენებას. მასალების მიხედვით, მერის წარმომადგენელი მის სოფელში, სოფელ აცანაში, სახელმწიფო პროგრამით დასაქმებულ ადამიანებს საკუთარ სახლში ამუშავებდა, შანტაჟით აიძულებდა საცხოვრებელი სახლის დასუფთავებას. ასევე, სიუჟეტების მიხედვით, მერის წარმომადგენელმა ადგილობრივი მცხოვრები, თბილისში გამართულ “ქართული ოცნების” ორგანიზებულ აქციაზე იძულებით წაიყვანა.

განმცხადებელმა მასალებში სხვადასხვა ფრაზები გახადა საადავო:

1. სადავო მასალა 1 - “სოციალური სტატუსი იძულებითი შრომის სანაცვლოდ” 27 ივლისი 18:00 სთ.-იანი “მთავარი”

სადავო ფრაზები:

“რაც შეეხება თავად მომხდარ ფაქტს, ადგილობრივები, რომლებსაც სოციალური სტატუსი აქვთ და სახელმწიფომ ისინი სხვადასხვა საჯარო სამსახურში დაასაქმა, ერთ-ერთი მოქალაქე ჩვენთან საუბარში ყვება, რომ ის არის დასაქმებული სოფლის სასაფლაოს დამლაგებლად და სწორედ ამ მოქალაქეს სოფლის რწმუნებული იზა მათითაიშვილი აიძულებს საცხოვრებელი სახლის დალაგებას, საკარმიდამო ტერიტორიების დალაგებას და საცხოვრებელი სახლის დასუფთავებას”;

“ეს არის ის ფაქტი, რაზეც ერთ-ერთი ადგილობრივი ჩვენთან საუბარში ყვება.”

2. სადავო მასალა 2 - “სოციალური სტატუსი იძულებითი შრომის სანაცვლოდ” 28 ივლისი 12:00 სთ.-იანი “მთავარი”

სადავო ფრაზები:

“ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის, აცანას რწმუნებულის მიერ სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებაზე უფრო მეტი ადამიანი ალაპარაკდა”;

“იზა მათითაიშვილის გადაყენების მოთხოვნით, მუნიციპალიტეტის მერს მიმართეს”;

“საუბარია შანტაჟსა და იძულებაზე, რომელსაც ადგილობრივების მიმართ სოფლის რწმუნებული ახორციელებდა. კერძოდ, იზა მათითაიშვილი საკუთარი ოჯახის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთებსა და სახლის დალაგებას შანტაჟის გზით აიძულებდა, უარის შემთხვევაში კი, სოციალური დახმარების მოხსნით და სამსახურიდან გათავისუფლებით ემუქრებოდა”;

“დღეს უკვე ამავე სოფლის სხვა ადგილობრივებმაც ღიად დაიწყეს საუბარი და ჩვენ ჩავწერეთ რამდენიმე ადგილობრივი, რომელიც პირდაპირ სოფლის სახელმწიფო რწმუნებულს ადანაშაულებს სამსახურებრივ გულგრილობაში”;

“ჩვენი ინფორმაციით, როგორც ადგილობრივები ამბობენ, ამის შესახებ ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის მერსაც აქვს ინფორმაცია. 54 ადამიანის განცხადება არის მერიაში შესული იმის თაობაზე, რომ იზა მათითაიშვილმა დატოვოს აღნიშნული თანამდებობა.”

3. სადავო მასალა 3 - “სამსახური იძულებითი შრომის სანაცვლოდ” 6 აგვისტო 21:00 სთ.-იანი “მთავარი”.

სადავო ფრაზები:

“როგორც ადგილობრივები ყვებიან, სავარაუდო იძულებითი შრომა არ არის ერთადერთი დანაშაული, რასაც იზა მათითაიშვილი სჩადის.”

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით სამივე სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

სამივე სადავო სიუჟეტის მთავარი რესპონდენტი ადგილობრივი მცხოვრები ნათია ბერიძეა, რომელიც, როგორც სოციალურად დაუცველი, სოციალური პროგრამის ფარგლებში სასაფლაოს დამლაგებლად არის დასაქმებული.

მხოლოდ მის მონათხრობზე დაყრდნობით, ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში ადანაშაულებს განმცხადებელს შანტაჟში, იძულებაში, სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებაში.

ჟურნალისტი სადავო მასალაში ინფორმაციას, რომელსაც გადმოსცემს, აფასებს, როგორც ფაქტს, კერძოდ: “რაც შეეხება თავად მომხდარ ფაქტს”; “ეს არის ის ფაქტი, რაზეც ერთ-ერთი ადგილობრივი ჩვენთან საუბარში ყვება”.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, იმისათვის, რომ ამბავი ფაქტად შეფასდეს, აუცილებელია ის, სულ მცირე, ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროს ეყრდნობოდეს, მით უფრო მაშინ, როცა განმცხადებლის მისამართით გაჟღერებული ბრალდებების ნაწილი საქართველოს კანონმდებლობით სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობასაც  ითვალისწინებს. ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ, ამგვარი ბრალდების შემთხვევაში, ჟურნალისტის მიერ მოძიებული მტკიცებულებები მაქსიმალურად გადამოწმებული და დაზუსტებული უნდა იყოს.

სადავო სიუჟეტში  მტკიცებით ფორმაში გადმოცემული ამბავი მეტ დაზუსტებას საჭიროებდა. ჟურნალისტის ტექსტი და მთავარი რესპოდენტის მონათხრობი სიუჟეტშივე არ არის თანხვედრაში.

ჟურნალისტი ტექსტში ამბობს, რომ იზა მათითაიშვილი დასაქმებულებს მისი სახლისა და კარ-მიდამოს დალაგებას აიძულებს.

რესპოდენტი კი ჰყვება, რომ მათითაიშვილის ძმის ეზო დაალაგა და ჩაი მოკრიფა.
შესაძლოა, ეს უზუსტობა უმნიშვნელოა მერის წარმომადგენლის ქმედების სამართლებრივი შეფასებისას, თუმცა ჟურნალისტური სტანდარტის თვალსაზრისით, მნიშვნელოვანია, ჟურნალისტმა რესპოდენტის მონათხრობა აღწეროს ზუსტად და ამბავი არ შეცვალოს, დაამძიმოს ან შეამსუბუქოს.

პირველივე მასალაში იზა მათითაიშვილი სატელეფონო კომენტარში კატეგორიულად უარყოფს ჟურნალისტის მიერ გაჟღერებულ ბრალდებებს. ასეთ შემთხვევაში ჟურნალისტს ამბის დასაზუსტებლად მეტი ძალისხმევა უნდა გამოეჩინა.

მეორე სიუჟეტში, რომელიც ეთერში პირველი სიუჟეტის მომდევნო დღეს გავიდა, ჟურნალისტები კვლავ მტკიცებით ფორმაში ჰყვებიან, რომ მათითაიშვილი თანასოფლელს საოჯახო საქმეებს იძულებით და შანტაჟით აკეთებინებდა.
მეორე მასალაში წამყვანი ამბობს, რომ მათითაიშვილის მხრიდან “სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებაზე უფრო მეტი ადამიანი ალაპარაკდა”. წამყვანის ტექსტის მიხედვით, დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში “მათითაიშვილი მათ სოციალური შემწეობის მოხსნით და სამსახურიდან გათავისუფლებით ემუქრებოდა”.
მეორე სიუჟეტშიც მათითაიშვილის მხრიდან შანტაჟსა და მუქარაზე კვლავ მტკიცებით ფორმაში იყო საუბარი.

მეორე სიუჟეტში, ისევ მხოლოდ რესპოდენტების მონათხრობით, მათითაიშვილი დადანაშაულებულია იძულებაში, კორუფციაში, თანასოფლელების შეურაცხყოფაში.

მეორე სიუჟეტში მონაწილე ორი რესპოდენტი, რომელებიც, ჟურნალისტის თქმით, პირველი სიუჟეტის ეთერში გასვლის შემდეგ ალაპარაკდნენ, სინამდვილეში პირველი სიუჟეტის მთავარი გმირის, მამხილებლის, ოჯახის წევრები - ქმარი და შვილი - არიან. მათი, როგორც ამბის გახმაურების შემდეგ გამოჩენილ დაზარალებულებად წარმოჩენა, არაზუსტია. სიუჟეტებიდან რჩება შთაბეჭდილება, რომ ამ რესპოდენტების შესახებ ჟურნალისტმა წინა დღით, პირველი სიუჟეტის მომზადების დროსაც იცოდა.

სიუჟეტის დანარჩენი რესპოდენტები არიან ოპოზიციური პარტიების - “ნაციონალური მოძრაობის” და “კოალიცია ცვლილებისთვის” - ადგილობრივი წარმომადგენლები, რომლებიც ბრალდებებს გამოთქვამენ მათითაიშვილის მისამართით, თუმცა მათი ბრალდებები არ არის რაიმე მტკიცებულებით გამყარებული.

მეორე სიუჟეტში  ჟურნალისტი ამბობს, რომ იზა მათითაიშვილის სამსახურიდან გადაყენების მოთხოვნით “54 ადამიანის განცხადება არის მერიაში შესული”. განმცხადებელმა საბჭოს წარმოუდგინა მტკიცებულება, ლანჩხუთის მერიის მიერ გაცემული ოფიციალური წერილი, სადაც აღნიშნულია, რომ მერიაში მათითაიშვილის წინააღმდეგ ერთადერთი განცხადებაა შესული, რომლის ავტორი სიუჟეტის მთავარი რესპონდენტი ნათია ბერიძეა.

აღნიშნული ადასტურებს, რომ ჟურნალისტმა 54 განმცხადებლის დასახელებისას ინფორმაცია არ გადაამოწმა, სიუჟეტში არ ჩანს ინფორმაციის გადამოწმების მცდელობა, თუნდაც მიმართვა ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის მერიისთვის.

მესამე სიუჟეტში იდენტური ბრალდებებია გაჟღერებული, ჟურნალისტი რესპოდენტების მონათხრობს კვლავ ფაქტებად წარმოაჩენს.

სიუჟეტში კვლავ ისმის ოპოზიციონერი პარტიების წარმომადგენლების დაუსაბუთებელი ბრალდებები იზა მათითაიშვილის მისამართით.

საბჭო აღნიშნავს, რომ სიუჟეტებში ინფორმაცია არ არის ამომწურავად გადმოცემული, რაც ამბის და პრობლემის მთლიანი სურათის აღქმას აძნელებს. ჟურნალისტმა არ გასწია სათანადო ძალისხმევა თემის ამომწურავად გაშუქებისთვის, არ გამოჰკითხა და აჩვენა სოფელში მცხოვრები სხვა სოციალურად დაუცველები, რათა აუდიტორიას გაეგო, მათაც ხომ არ ჰქონდათ ანალოგიური პრობლემა. მხოლოდ ერთი ოჯახის წევრების მონათხრობზე დაყრდნობით გააჟღერა მძიმე ბრალდებები, რომლებიც სათანადოდ გადამოწმებული არ იყო.

აუდიტორიას მასალები ბევრ უპასუხო კითხვას უჩენდა და დაუზუსტებელ ბრალდებებს სთავაზობდა, რაც, საბჭოს მოსაზრებით, სიზუსტის უპატივცემულობა და ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევაა.

მესამე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია.”

ქარტიის საბჭოს პოზიციით, სადავო მასალებში ქარტიის მესამე პრინციპი არ დარღვეულა.

საბჭოს განმარტებით, აღნიშნული პრინციპი დარღვეულია მაშინ, როდესაც ბუნებაში არ არსებობს წყარო, რომელზე დაყრდნობითაც ხდება ინფორმაციის გავრცელება. წყარო დადასტურებულია იმას ნიშნავს, რომ ჟურნალისტმა იცის, ვინ არის ამა თუ იმ ფაქტის წყარო, თუმცა, შეუძლია, მისი ვინაობა არ გაამხილოს. ამ მუხლის ქვემდებარე არ არის წყაროს სანდოობის საკითხი.

ვინაიდან სადავო მასალებს ჰყავს წყარო, თანაც იდენტიფიცირებული, რომლებიც სიუჟეტებშიც არიან წარმოდგენილნი, აღნიშნულ პრინციპს საბჭო დარღვეულად ვერ მიიჩნევს.

ამდენად, საბჭოს პოზიციით, ქარტიის მე-3 პრინციპი არ დარღვეულა.

მეხუთე პრინციპი.

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალებში დარღვეულია ქარტიის მეხუთე პრინციპი.

ქარტიის სამდივნომ, იზა მათითაიშვილის განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “მთავარ არხს”. აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც წარმოშობდა მათ ვალდებულებას, არაზუსტი ინფორმაცია შეესწორებინათ, რაც არ მომხდარა.

ამასთან, 6 აგვისტოს გასულ მესამე სადავო სიუჟეტში განმცხადებელი ჟურნალისტს ეუბნება, რომ მას სარჩელი სასამართლოში აქვს შეტანილი. ჟურნალისტიც აღნიშნავს, რომ იზა მათითაიშვილმა მათ უთხრა “მთავარი არხის” წინააღმდეგ დავის სასამართლოში დაწყების თაობაზე. ეს სარწმუნოდ ხდის იმას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი იყო იზა მათითაიშვილის პრეტენზიები სიუჟეტებთან დაკავშირებით.

მიუხედავად ზემოაღნიშნულისა, სადავო მასალები  დღემდე პირვანდელი სახით ხელმისაწვდომია “მთავარი არხის” ფეისბუქ გვერდზე  და მათ არ აქვთ არანაირი მინიშნება, რომ გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტებმა დაარღვიეს ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებიდან პირველში არ დარღვეულა ქარტიის მე-11 პრინციპი, ხოლო მეორე და მესამე სიუჟეტებში დადგინდა აღნიშნული პრინციპის დარღვევა.

ქარტიის საბჭოს მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენის მაღალი სტანდარტი აქვს.
საბჭოს უნდა შეეფასებინა, პირველ პრინციპთან მიმართებაში დადგენილი დარღვევები ჟურნალისტმა განზრახ ჩაიდინა თუ არა, რადგანაც მე-11 პრინციპის დარღვევა განზრახი “დანაშაულია” და საბჭო ყოველთვის ეძებს მოტივს და ამ მოტივის დასაბუთებას.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;
2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;
3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

საბჭო შეთანმხდა, რომ იზა მათითაიშვილის მიმართ არაზუსტი ინფორმაციის გავრცელებას ჰქონდა განგრძობითი, კამპანიური ხასიათი.

“მთავარი არხის” ჟურნალისტებმა, ამ ამბის გაშუქებისას პირველ სიუჟეტში მოთხრობილი დაუზუსტებელი ამბავი, მეორე და მესამე სიუჟეტში კვლავ სათანადო გადამოწმების გარეშე გაავრცელეს, რასაც საბჭო მიიჩნევს ჟურნალისტების მხრიდან არაზუსტი ინფორმაციის განგრძობითად გავრცელებად.

მესამე სიუჟეტის მომზადებისას ჟურნალისტებმა უკვე იცოდნენ, რომ იზა მათითაიშვილი მათ სასამართლოში უჩიოდა, სადავოდ ხდიდა მათ მიერ გაჟღერებულ ინფორმაციას. ამის მიუხედავად, გადამოწმების ნაცვლად, ჟურნალისტები მესამე სიუჟეტში, დამატებითი მტკიცებულებების გარეშე, კვლავ ავრცელებდნენ არაზუსტ ინფორმაციას.

ეთიკური პრინციპები ჟურნალისტს ავალდებულებს, აუდიტორიის პატივისცემის მიზნით, მაქსიმალურად გადაამოწმოს ფაქტები, მით უფრო მაშინ, როცა მისთვის ცნობილი ხდება, რომ მის მიერ მომზადებულ მასალებში გავრცელებული ინფორმაცია სადავოდ არის გამხდარი.

“მთავარი არხის” ჟურნალისტის მხრიდან მეორე და მესამე სიუჟეტებში ფაქტების დამატებით არ გადამოწმება, დამატებითი რესპოდენტების არ მოძიება, დამატებითი ინფორმაციის არ გამოთხოვა, ინფორმაციის მოპოვების მცდელობის სიუჟეტში არ ასახვა საბჭოს მიაჩნია ჟურნალისტის განზრახვად, კვლავ გაევრცელებინა ინფორმაცია სათანადო გადამოწმების გარეშე. საბჭო მიიჩნევს, რომ ამგვარი უმოქმედობაც ჟურნალისტის განზრახულობაზე მიანიშნებს და ესეც მე-11 პრინციპის დარღვევაა.

სიუჟეტებში ოპოზიციონერი პარტიების წარმომადგენლების კომენტარების გამოყენება, ისეთი კომენტარების, რომლებიც იზა მათითაიშვილის მხრიდან შესაძლო კანონდარღვევის ფაქტებზე ფაქტობრივ ინფორმაციას არ შეიცავდა და მხოლოდ მის მიმართ დაუსაბუთებელი ბრალდებების გავრცელებას ემსახურებოდა, საბჭოს მიაჩნია ჟურნალისტის განზრახვად, ხელისუფლების წარმომადგენელი სათანადოდ გადამოწმებული მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციონერი პოლიტიკოსების მეშვეობით, ეკრიტიკებინა.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, მეორე და მესამე სიუჟეტებში ქარტიამ დაადგინა მე-11 პრინციპის დარღვევა, ხოლო პირველში - არა.

სარეზოლუციო ნაწილი

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სამივე სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის პირველი და მეხუთე პრინციპები, მე-11 პრინციპის დარღვევა დადგინდა მხოლოდ მეორე და მესამე სიუჟეტებში, ხოლო პირველში - არა, მე-3 პრინციპი კი სადავო მასალებში არ დარღვეულა.

განცხადება

სადავო მასალა1

სადავო მასალა2

სადავო მასალა3

განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი დამატებითი დოკუმენტები

22 სექტემბერი,  2024 წელი

საქმე N-761

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, მანანა ქველიაშვილი, ნინო კაპანაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას არ დასწრებია განმცხადებელი. მასთან შეთანხმებით, საბჭომ განცხადება ნენე (ნესტან) დალაქიშვილის დაუსწრებლად განიხილა.

მოპასუხე ჟურნალისტებს სხდომაში მონაწილეობა არ მიუღიათ და არც თავიანთი შეპასუხება წარმოუდგენიათ წერილობით.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მედიაპროდუქტი 24 აგვისტოს “იმედის” ოფიციალურ ფეისბუქ გვერდზე “ქარდის” სახით გამოქვეყნდა. მასში განმცხადებელი მოხსენიებული იყო, როგორც “ნაცმოძრაობის აქტივისტი”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

განმცხადებლის პოზიციით, მცდარია მისი “ნაცმოძრაობის აქტივისტად” წარმოჩენა, ვინაიდან ის არის ჟურნალისტი,  ტელეკომპანია "ფორმულას” პოლიტიკური გადაცემების პროდიუსერი. სადავო მასალა ემსახურება მკითხველის შეცდომაში შეყვანას და ტელეკომპანია "იმედს" თავის ოფიციალურ ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნებულ პოსტში ზუსტად უნდა მიეთითებინა მისი საქმიანობის შესახებ.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, “იმედის” ფეისბუქ პოსტით დაირღვა ქარტიის პირველი პრინციპი, რადგან მასში ნენე დალაქიშვილის შესახებ გადაუმოწმებელი ინფორმაციაა გამოტანილი, რაც აუდიტორიას არასწორ წარმოდგენას უქმნის.

წინამდებარე პრინციპი ავალდებულებს ჟურნალისტს, ინფორმაციის გამოქვეყნებამდე მაქსიმალურად გადაამოწმოს ის და ამით უზრუნველყოს აუდიტორიის უფლება, მიიღოს ზუსტი და სწორი ინფორმაცია.

საბჭომ გამოიკვლია, შესაძლებელია თუ არა საჯარო წყაროებში, განმცხადებლის საქმიანობის შესახებ, ინფორმაციის მოძიება.

ირკვევა, რომ განმცხადებლის, ნენე დალაქიშვილის ფეისბუქ გვერდზე მითითებულია მისი ამჟამინდელი სამუშაო ადგილი და ისიც, თუ რას საქმიანობდა წინა წლებში.

აქედან გამომდინარე, ჟურნალისტი ვალდებული იყო, მიეთითებინა ის სამსახურებრივი პოზიცია, რაც განმცხადებელს ღიად აქვს დაფიქსირებული.

თუ “იმედის” ჟურნალისტს ჰქონდა რამე მტკიცებულება რომ ნენე დალაქიშვილი “ნაციონალური მოძრაობის აქტივისტია” ასეთი მტკიცებულება,  ბმულის სახით მაინც უნდა მიეთითებინა გამოქვეყნებულ მასალაში და ამ ინფორმაციის გადასამოწმებლად ნესტან დალაქიშვილს დაკავშირებოდა, ვინაიდან ნესტან დალაქიშვილი საჯაროდ ხელმისაწვდომ წყაროებში არ ახდენს საკუთარი თავის იდენტიფიცირებას როგორც “ნაციონალური მოძრაობის აქტივისტი”.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საბჭო მიიჩნევს, რომ “ქარდზე”  გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გამოტანით, “იმედის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა აუდიტორიისადმი უპატივცემულობა გამოიჩინა და დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეხუთე პრინციპი.

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის სამდივნომ ნენე დალაქიშვილის განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “იმედს”. აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც წარმოშობდა მის ვალდებულებას, არაზუსტი ინფორმაცია შეესწორებინა.

ამასთან, განმცხადებელმა “ქარდთან” დაკავშირებით გამოაქვეყნა ფეისბუქ სტატუსი, რომელშიც გამოთქვამს უკმაყოფილებას მისი “ნაცმოძრაობის აქტივისტად” მოხსენიების გამო და პოსტზე მონიშნულია ტელეკომპანია “იმედიც”. ეს კიდევ უფრო ზრდის  დაშვებას, რომ ტელეკომპანიამ იცოდა სადავო მასალაზე ნენე დალაქიშვილის პრეტენზიის შესახებ.

საბჭო განმარტავს, რომ ჟურნალისტს ჰქონდა შესაძლებლობა და საფუძველი, მასალაში არსებული უზუსტობები შეესწორებინა, რაც არ მომხდარა.

სადავო მასალა  დღემდე ხელმისაწვდომია “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ “ქარდში” გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია. ამასთან, საბჭოს მიერ დადგენილია ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა, რაც წინამდებარე დანაწესის დარღვევის დადგენის წინაპირობაცაა.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტმა და გადაცემის წამყვანმა დაარღვიეს ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეშვიდე პრინციპი.

“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.”

განმცხადებლის პოზიციით, მისი ფეისბუქ სტატუსის კონტექსტის დამახინჯებულად წარმოჩენამ, მის მიმართ ნეგატიური კომენტარები გამოიწვია და მცდარი ინფორმაციის მიზანმიმართული გავრცელებით, “იმედმა” დისკრიმინაცია წაახალისა.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო “ქარდში” ქარტიის მე-7 პრინციპი არ დარღვეულა.

საბჭო განმარტავს, რომ დისკრიმინაციის მეტად პერსონალური ხასიათიდან გამომდინარე, საჭირო იყო ამ ნაწილში განმცხადებლის მხრიდან დამატებითი არგუმენტების, მტკიცებულებების წარმოდგენა, რათა შესაძლებელი ყოფილიყო იმის უკეთ აღქმა, თუ რა ასპექტში, რა ნიშნით მოხდა მისი დისკრიმინაცია. მოცემულ შემთხვევაში კი საბჭომ ეს ვერ დაინახა.

ამასთან, ქარტიის საბჭოს პოზიციით, “ნაცმოძრაობის აქტივისტად” შერაცხვა თავისთავად არ წარმოადგენს დისკრიმინაციის ფორმას და ამა თუ იმ პოლიტიკურ პარტიასთან დაკავშირება არ შეიძლება დისკრიმინაციის გამოხატულებად ჩაითვალოს.

ზემოაღნიშნულის გადაწყვეტილებით, საბჭო ვერ დარწმუნდა ქარტიის მე-7 პრინციპის დარღვევაში და მიიჩნია, რომ დისკრიმინაცია არ დასტურდება.

მეთერთმეტე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

განმცხადებელი აღნიშნავს, რომ სადავო მასალაში დამახინჯებულადაა წარმოჩენილი მისი ფეისბუქ სტატუსის კონტექსტი და “იმედმა” მიზანმიმართულად, განზრახ გაავრცელა მცდარი ინფორმაცია მისი საქმიანობის შესახებ.

საბჭომ სადავო “ქარდში” ქარტიის მე-11  პრინციპის დარღვევა დაადგინა.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით,  ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

თუ დადგინდა, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად  ხასიათს.

24 აგვისტოს გამოქვეყნებული სადავო “ქარდი” “იმედმა” მოამზადა ნენე დალაქიშვილის მიერ 23 აგვისტოს გამოქვეყნებულ ფეისბუქ სტატუსზე დაყრდნობით. იმედის ჟურნალისტს  დალაქიშვილის სოციალური ქსელის მთავარ გვერდზევე შეეძლო ენახა მითითება, რომ ის ტელეკომპანია “ფორმულას” თანამშრომელია და არ ახდენს თავის იდენტიფიცირებას როგორც “ნაცმოძრაობის აქტივისტი”.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, როცა საბჭო რწმუნდება, რომ, გარემოების გათვალისწინებით, ჟურნალისტს ზუსტი ინფორმაცია უნდა სცოდნოდა, მაგრამ მან მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა, საბჭო დარღვეულად მიიჩნევს მე-11 პრინციპს.

მე-11 პრინციპის დადგენისას საბჭო ყოველთვის ცდილობს, გამოიკვლიოს რა განზრახვა ამოძრავებდა ჟურნალისტს არაზუსტი ინფორმაციის მიზანმიმართულად გავრცელებისას.

განსახილველ შემთხვევაში საბჭო მოტივად მიიჩნევს “იმედის”მიკერძოებულ სარედაქციო პოლიტიკას - “იმედს” ღიად აქვს გაცხადებული, რომ ის მხარს უჭერს მმართველ პარტიას და ნაციონალური მოძრაობის წინააღმდეგ იბრძვის.

ნესტან დალაქიშვილი განსაკუთრებით აქტიურია სოციალურ ქსელში და მისი აქტივობების უმრავლესობა მიმართულია არსებული ხელისუფლების კრიტიკისკენ.

“იმედის” ჟურნალისტმა ამ “ქარდით” სცადა, ნენე დალაქიშვილის კრიტიკული პოსტები როგორც “ნაციონალური მოძრაობის აქტივისტის” პოზიცია, ისე წარმოეჩინა. ამით კი ხელი შეუწყო მის დისკრედიტაციას, რაზეც მიანიშნებს “იმედის” ამ “ქარდზე” მომხმარებლების შეურაცხყმოფელი კომენტარების სიმრავლე ნენე დალაქიშვილის, როგორც “ნაციონალების აქტივისტის” მისამართით.

აქედან გამომდინარე, საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო “ქარდში” დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

“იმედის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი, მე-5 და მე-11 პრინციპები, ხოლო მე-7 პრინციპის დარღვევა არ დადგინდა.

განცხადება

სადავო მასალა

23 ივნისი, 2024 წელი

საქმე N745, N746, N747, N748

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: გელა მთივლიშვილი, ნინო კაპანაძე, საბა წიწიკაშვილი, მანანა ქველიაშვილი, ხატია ღოღობერიძე, ირმა ზოიძე, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე

აღწერილობითი ნაწილი:

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა მოსამართლე მადონა მაისურაძემ. განმცხადებელი მიიჩნევდა, რომ 2024 წლის 31 მარტს, 1-ელ და 4 აპრილს ტელეკომპანია “იმედის” ეთერში გასულ გადაცემებში დაირღვა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის 1-ელი და მე-11 პრინციპები.

მოპასუხე ჟურნალისტებად განისაზღვრნენ: მარიამ ქართველიშვილი, ხატია ქვათაძე, ლევან ჯავახიშვილი, ქეთი ქაშაკაშვილი, ლევან კვატაშიძე და ვარლამ წიკლაური.

საქმის განხილვის თავისებურებები:

საბჭოს სხდომა წარიმართა ქარტიის ოფისში, ჰიბრიდულ ფორმატში, კერძოდ, საბჭოს წევრების ნაწილი სხდომაში მონაწილეობდა დისტანციურად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდა და საბჭოს პოზიცია წარმოუდგინა განმცხადებელმა მადონა მაისურაძემ.

მოპასუხე ჟურნალისტები სხდომას არ დასწრებიან და არც თავიანთი შეპასუხება წარმოუდგენიათ წერილობით.

განმცხადებელი თავდაპირველად დავობდა 1-ელი (სიზუსტე), მე-3 (დადასტურებული წყარო) და მე-11 (ფაქტის განზრახ დამახინჯება) პრინციპების დარღვევაზე..

განხილვისას, მას შემდეგ, რაც განემარტა ქარტიის პრინციპები, განმცხადებელმა მე-3 პრინციპი მოხსნა. საბოლოოდ, განმცხადებელმა დააზუსტა, რომ სადავო სიუჟეტში ჟურნალისტმა ქარტიის 1-ელი და მე-11 პრინციპები დაარღვია.

სამოტივაციო ნაწილი:

TV “იმედის” ეთერში გასული სიუჟეტების ქრონოლოგია და სადავო ფრაზები:

1. 31 მარტი, 2024 წელი, 11:00 სთ.-იანი “ქრონიკა”, “მოსამართლე ალიბი” 11:07 სთ.

ვარლამ წიკლაურის სადავო ფრაზები:

„ქრონიკის წყაროს ინფორმაციით, საქართველოში აკრედიტებულმა ერთ-ერთმა საელჩომ თავის თანამშრომლებთან ერთად ვეტინგის მომხრე რამდენიმე მოსამართლე ევროპული ქვეყნის დედაქალაქში წაიყვანა. წყაროს ცნობით, ისინი ხუმრობით ამბობენ, რომ ვეტინგის მომხრე მოსამართლეებთან ერთად „მოსამართლე ალიბიც“ თან ჰყავთ წაყვანილი. „ქრონიკა“ მოსამართლეთა ვინაობის, მათი ვიზიტის მიზნებისა და დამატებითი ინფორმაციის დაზუსტებას ცდილობს. ინფორმაციის დაზუსტების მიზნით, ჩვენ დავუკავშირდით ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს. საელჩოში ამბობენ, რომ დღეს დასვენების დღეა. ასევე, დავუკავშირდით იმ მოსამართლეებს, რომელთაც საჯაროდ აქვთ დაფიქსირებული, რომ ე.წ. ვეტინგს ეთანხმებიან. „ქრონიკის“ კითხვას ხუთმა მოსამართლემ უპასუხა. ისინი „ქრონიკის“ წყაროს ინფორმაციას უარყოფენ. ვეტინგის მომხრე სხვა მოსამართლეები ჩვენს კითხვას ჯერჯერობით უპასუხოდ ტოვებენ”.

2. 1 აპრილი, 2024 წელი, 17:00 სთ.-იანი “ქრონიკა”, „”ვეტინგის” მომხრე მოსამართლეების ევროპული ვოიაჟი“ 17:07 სთ.

ქეთი ქაშაკაშვილის სადავო ფრაზები:

“მმართველი გუნდის შეფასებით, ვეტინგის მომხრე მოსამართლეების რომში მოგზაურობა მათი საჯარო პოზიციის გამო ერთგვარ წახალისებას ჰგავს, რაც მათივე თქმით, სასამართლო ხელისუფლებაში ჩარევას ნიშნავს”.

„ქრონიკის წყაროს მიერ მოწოდებული ინფორმაციით, ამერიკის საელჩოს იუსტიციისა და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორმა დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით 3 მოსამართლე: ეკა არეშიძე, მადონა მაისურაძე და თამარ ხაჟომია იტალიაში წაიყვანა. წყაროს მიერ მოწოდებული ინფორმაციით, ისინი ხუმრობენ, რომ თან ჰყავდათ მოსამართლე - ალიბი, სავარაუდოდ, საუბარია მათთან ერთად მყოფ მოსამართლეზე - თამარ ჩიხლაძეზე”.

3. 1 აპრილი, 2024 წელი, 20:00 სთ.-იანი “ქრონიკა”, “„ვეტინგის მომხრეთა რომაული ვოიაჟი“ 20:08 სთ.

ლევან  ჯავახიშვილის სადავო ფრაზები:

„სასამართლოსთან დაკავშირებული კამპანიის ნაწილად განიხილავს ხელისუფლება ვეტინგის თემას, რომელსაც ასევე ნაც. მოძრაობა განსაკუთრებულად ლობირებს. სასამართლოს დამორჩილების მცდელობად შეფასებული ინიციატივა მოსამართლეთა უმრავლესობისთვის, რამდენიმე გამონაკლისის გარდა, მიუღებელია”.

ხატია ქვათაძის სადავო ფრაზები:

„სწორედ უმცირესობაში მყოფი ვეტინგის მომხრეები რომში ამერიკის საელჩოს თანამშრომელთან ერთად აღმოჩნდნენ”.

მარიამ ქართველიშვილის სადავო ფრაზები:

„ვეტინგის მომხრე რამდენიმე მოსამართლე დიპლომატიური მისიის წარმომადგენელმა ევროპაში სამოგზაუროდ წაიყვანა, ინფორმაცია ქრონიკას წყარომ მიაწოდა. მისივე ცნობით, ევროპული ტურნეს მონაწილეებს შორის იყო მოსამართლე, რომელზეც სხვები ხუმრობით ამბობდნენ, რომ თან ჰყავდათ მოსამართლე - ალიბი”.

4. 4 აპრილი, 2024 წელი, 14:00 სთ.-იანი “ქრონიკა”, „ვეტინგის მომხრე მოსამართლეების ევროპული ვოიაჟი“ 14:29 სთ.

ლევან კვატაშიძის სადავო ფრაზები:

„რა მიზნით იმყოფებოდნენ მოსამართლეები ევროპაში - „ქრონიკამ“ სასამართლო სისტემის წარმომადგენლებს: მადონა მაისურაძეს, ეკა არეშიძეს და ლევან დარბაიძეს კონკრეტული კითხვებით მიმართა. ეკა არეშიძე აცხადებს, რომ ნატა წნორიაშვილთან ერთად სამ სასწავლო პროცესზე ევროპასა და ამერიკაში ნამდვილად იმყოფებოდა, ბოლო ვიზიტი კი მისივე ინფორმაციით, 2017 წელს შედგა. რაც შეეხება მადონა მაისურაძეს, მოსამართლემ „ქრონიკის“ ჟურნალისტის კითხვას სატელეფონო შეტყობინებით უპასუხა - ვციტირებ: „ნატა წნორიაშვილთან ერთად, ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოს განვითარების პროექტის ფარგლებში, შტატებში ნამყოფი ვარ მხოლოდ ერთხელ 2017 წელს“. მოსამართლე ლევან დარბაიძემ კი „ქრონიკასთან“ სატელეფონო საუბრისას წნორიაშვილთან ერთად მივლინებაში ყოფნა საერთოდ უარყო. ცნობისთვის, ნატა წნორიაშვილი ამერიკის საელჩოში იუსტიციისა და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორია. მოსამართლეების ევროპაში ვიზიტს მმართველი პარტია სასამართლო სისტემაში ჩარევად აფასებს, ოპოზიციაში კი აზრი ორად გაიყო. ნაწილი პრობლემას ვერ ხედავს, ნაწილს კი ვიზიტი რეალურ მიზნებთან დაკავშირებით გარკვეული კითხვები აქვს”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია”.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭომ იმსჯელა სიუჟეტებში აღწერილ გარემოებებზე, გადაცემების შინაარსსა და განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილ მტკიცებულებებზე და დაადგინა, რომ სიუჟეტები არის მანიპულაციური და საზოგადოებისთვის ისეთი გზავნილების მიწოდებას ემსახურება, რომელთა ნაწილიც არ არის სათანადოდ გადამოწმებული და დადასტურებული.

საბჭო მიიჩნევს, რომ სიუჟეტებში წარმოდგენილი ფაქტები ქმნის შთაბეჭდილებას, თითქოს მოსამართლეები, მათ შორის, მადონა მაისურაძე, აშშ-ის საელჩოს წარმომადგენელმა წაიყვანა იტალიაში, თუმცა აღნიშნული არ არის გამყარებული შესაბამისი მტკიცებულებებით. მეტიც, განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტები საპირისპიროს ამტკიცებს.

სიუჟეტში ვხვდებით ფრაზებს: “საქართველოში აკრედიტებულმა ერთ-ერთმა საელჩომ თავის თანამშრომლებთან ერთად ვეტინგის მომხრე რამდენიმე მოსამართლე ევროპული ქვეყნის დედაქალაქში წაიყვანა”;
„ამერიკის საელჩოს იუსტიციის და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორმა დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით 3 მოსამართლე: ეკა არეშიძე, მადონა მაისურაძე და თამარ ხაჟომია იტალიაში წაიყვანა“;

ვეტინგის მომხრე რამდენიმე მოსამართლე დიპლომატიური მისიის წარმომადგენელმა ევროპაში სამოგზაუროდ წაიყვანა”.

სადავო მასალებში ამ ამბის ასეთი ფორმულირებით გაშუქებით „იმედის“ ჟურნალისტები ცხადად მიანიშნებენ, რომ  საელჩომ თუ მისმა წარმომადგენელმა მოსამართლეები იტალიაში თავისი ხარჯებით დაასვენა, რაც იყო ჯილდო ე.წ. ვეტინგის მხარდაჭერისათვის.

განმცხადებელმა საბჭოს წარმოუდგინა ბილეთების შეძენის, სასტუმროს დაჯავშნის და მოგზაურობისთვის საჭირო სხვა ხარჯებისთვის თანხების პირადი ანგარიშიდან გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტები, რაც ადასტურებს, რომ იტალიაში მოგზაურობა არ იყო დაგეგმილი და დაფინანსებული აშშ-ის საელჩოს ან/და მათი თანამშრომლის მიერ.

საბჭოსთვის წარმოდგენილ მტკიცებულებებში ასახულია მოგზაურობამდე რამდენიმე თვით ადრე დაწყებული პირადი მიმოწერა მოსამართლე მადონა მაისურაძესა და მის კოლეგა მეგობრებს შორის, რაც ცხადად წარმოაჩენს, რომ ეს იყო მეგობრების მიერ წინასწარ დაგეგმილი პირადი მოგზაურობა და არა ვინმეს საჩუქარი.

ხანგრძლივი მიმოწერიდან ჩანს, რომ მოსამართლეებმა და ნატა წნორიაშვილმა (საელჩოს წარმომადგენელი) პირადი, მეგობრული ურთიერთობებიდან გამომდინარე, თავად დაგეგმეს და გაიღეს ხარჯები იტალიაში მოგზაურობისთვის. 

„იმედის“ ჟურნალისტებმა აღნიშნული თემა ფორსირებულად და შესაბამისი გადამოწმების გარეშე გააშუქეს, ისე რომ სათანადოდ არ სცადეს „ბრალდებული“ მოსამართლეებისგან კომენტარის მოპოვება. „წყაროსგან მიწოდებული ამბავი“ ისე გააშუქეს, რომ არ ჰქონდათ მოგზაურობაში მონაწილე არც ერთი ადამიანის კომენტარი.

მასალებში ჟურნალისტი აღნიშნავს, რომ: „ქრონიკა“ მოსამართლეთა ვინაობის, მათი ვიზიტის მიზნებისა და დამატებითი ინფორმაციის დაზუსტებას ცდილობს“, რომ მათ დარეკეს ამერიკის საელჩოში, თუმცა პასუხი ვერ მიიღეს საელჩოში დასვენების დღის გამო.

საბჭო მიიჩნევს, რომ აღნიშნული თემა ასეთ ფორსირებულ გაშუქებას არ საჭიროებდა. სიზუსტის უზრუნველსაყოფად “იმედის” ჟურნალისტებს მეტი ძალისხმევა უნდა გაეღოთ და ინფორმაციის გადამოწმებაზე მეტი დრო უნდა დაეხარჯათ.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მოპასუხეებმა ინფორმაციის გადასამოწმებლად არ გაიღეს საკმარისი ძალისხმევა, არ დააზუსტეს მოსამართლეების მოგზაურობასთან დაკავშირებით ინფორმაცია  სასამართლოს ადმინისტრაციაში ან იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში, არ მოიკითხეს, იყვნენ თუ არა მოსამართლეები ევროპაში სამსახურებრივი მიზნით, ანდა პირადი შვებულების ფარგლებში. გადამოწმების ასეთი მცდელობები “იმედის” მასალებში არ ჩანს.

მნიშვნელოვანია, რესპონდენტს მიეცეს შესაძლებლობა, ისარგებლოს პასუხის უფლებით, რაც გულისხმობს მისთვის არა მხოლოდ კითხვების დასმას, არამედ მათზე საპასუხოდ და მოსამზადებლად გონივრული დროის მიცემას. სწორედ ამის დარღვევის მაგალითია ის, რომ „იმედის“ ჟურნალისტმა მადონა მაისურაძეს მისწერა 31 მარტს 00:54 სთ.-ზე, მისი იტალიიდან გამოფრენის ღამეს (მოსამართლემ საბჭოს განუმარტა, რომ მინაწერი დაგვიანებით ნახა), ხოლო სიუჟეტი ეთერში გავიდა რამდენიმე საათში, 1 აპრილის დილის 11-საათიან ქრონიკაში, მიუხედავად იმისა, რომ ამ ამბის დაჩქარებულად გაშუქების არანაირი ობიექტური საჭიროება არ არსებობდა.

ამასთან, გასათვალისწინებელია შეტყობინების  შინაარსიც: „ქალბატონო მადონა, ძალიან დიდი ბოდიში, გვიან გწერთ. ტვ იმედიდან გაწუხებთ, თქვენ ევროპაში ბრძანდებით? გარკვეული ინფორმაცია მოგვაწოდეს და დაზუსტება მინდა თუ შეიძლება”.

საბჭო განმარტავს, რომ ეთიკური ჟურნალისტის მიზანია, ერთ წყაროზე დაფუძნებული ამბავი გადაუმოწმებლად არ გავრცელდეს. ამიტომაც, ასეთ დროს მნიშვნელოვანია რესპოდენტისთვის გაგზავნილ შეტყობინებაში ჩანდეს, რა თემაზე სურს ჟურნალისტს მისი კომენტარი. ეს, ერთი მხრივ, აზღვევს ჟურნალისტს, რომ მან მიიტანა რესპოდენტამდე თემის შინაარსი, და მეორე მხრივ, თუ მისი ინფორმაცია მცდარია, ზრდის შანსს, რომ მცდარი ინფორმაციის გაშუქების აღკვეთის მიზნით რესპოდენტი გამოეხმაურება და შესაბამის კომენტარს მისცემს.

ჟურნალისტის შეკითხვიდან უნდა ჩანდეს თემა, რომელსაც ეხება მოსამზადებელი სიუჟეტი და ნათლად უნდა იყოს ჩამოყალიბებული შეკითხვის შინაარსი, რაც მოცემულ შემთხვევაში არ არის დაცული.

მოგვიანებით, მოსამართლე მადონა მაისურაძემ “იმედის” ჟურნალისტს შეატყობინა, რომ მას შეეძლო მისთვის ეტაპობრივად მიეწოდებინა მოგზაურობისთვის საჭირო პირადი გადარიცხვების დამადასტურებელი დოკუმენტები, თუმცა ჟურნალისტი ამ შეთავაზებით აღარ დაინტერესდა. შედეგად, “იმედის” სიუჟეტებში მაისურაძის პირადი გადარიცხვების მტკიცებულებები ვერ მოხვდა.

გამომდინარე აქედან, საბჭო მიიჩნევს, რომ “იმედის” ჟურნალისტებმა სათანადოდ არ გადაამოწმეს ინფორმაცია, სათანადოდ არ სცადეს იმ მოსამართლეების კომენტარების და პოზიციების ასახვა, რომლებიც მათი მასალებით უარყოფითად წარმოჩინდნენ და ამით პატივი არ სცეს სიზუსტეს, საკუთარ მაყურებელს და ქარტიის პირველი პრინციპი დააღვიეს.

Მე-11 პრინციპი.

„ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები: ფაქტის განზრახ დამახინჯება.“

საბჭომ საქმის განხილვის შედეგად დაადგინა, რომ დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპიც. პირველი პრინციპის დარღვევა ავტომატურად მე-11 პრინციპის დარღვევას არ იწვევს. სადავო მასალებს მთლიანობაში აქვს პოლიტიკური შინაარსი და “ვეტინგის” მხარდაჭერის გამო, მოსამართლეთა დისკრედიტაციის მცდელობას წარმოადგენს.

საბჭოს მიერ ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება, თუ დადგინდა, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;
2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;
3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

„იმედის“ ყველა სადავო მასალის მთავარი მიზანი იყო „გაეშავებინა“ მოსამართლეები, რომლებიც ქართულ სასამართლო სისტემაში არსებულ უმცირესობას წარმოადგენენ,  ეთანხმებიან ვეტინგს (მოსამართლეების კეთილსინდისიერების შემოწმებას) და ხშირად ღიად გამოხატავენ ისეთ პოზიციას, რომელიც ე.წ. გავლენიანი მოსამართლეების უმრავლესობის პოზიციას ეწინააღმდეგება.

ამ თემის კამპანიური გაშუქებით, „იმედმა“ ვეტინგის მოწინააღმდეგე მოსამართლეების დისკრედიტირება სცადა და ამისათვის გადაუმოწმებელი, არაზუსტი ფაქტები გამოიყენა.

„იმედის“ განზრახვას ადასტურებს ამ თემის პროპაგანდისტული გაშუქება, მაყურებლამდე ამბის “ქართული ოცნების”  პროპაგანდისტული გზავნილების ტირაჟირებით მიტანა, რაც „იმედის“ მხრიდან სიზუსტის განზრახ უპატივცემულობას წარმოადგენს და საბჭოს არწმუნებს, რომ „იმედმა“ ეს განზრახ გააკეთა და ამით ქარტიის მე-11 პრინციპი დაარღვია.

ამბის პირველად გაშუქების შემდგომ, სიუჟეტებში „იმედის“ ჟურნალისტები ჯიუტად მიანიშნებდნენ, რომ მოსამართლეები ევროპულ მოგზაურობაში აშშ-ის საელჩომ და მისმა თანამშრომელმა წაიყვანეს.

იმ მომენტისთვის ამ ფაქტს არც ამერიკის საელჩო და არც თავად მოსამართლეები არ ადასტურებდნენ და მოსამართლე მადონა მაისურაძე “იმედის” ჟურნალისტებს სთავაზობდა მტკიცებულებებს იმის საჩვენებლად, რომ მოგზაურობა თავად დააფინანსეს.

ერთ-ერთმა მონაწილე მოსამართლემ, ეკა არეშიძემ, საჯაროდ გაავრცელა განცხადება, რათა განემარტა, რომ ეს მოგზაურობა იყო პირადი სახსრებით დაფინანსებული, მეგობრებთან ერთად მისი დაბადების დღის აღნიშვნის მიზნით.

მიუხედავად ამისა, ჟურნალისტები ამბავს მაინც ისე აშუქებდნენ, თითქოს მოსამართლეების იტალიაში დასვენება საელჩოს მიერ დაფინანსებული ჯილდო ყოფილიყო.

„იმედის“ ჟურნალისტების განზრახვას, დაემახინჯებინათ ფაქტები, ადასტურებს მოსამართლე ეკა არეშიძის ფეისბუქ პოსტის არასრულყოფილად, მანიპულაციურად გაშუქებაც. პოსტში  მოსამართლე მოგზაურობის დაგეგმვის და დაფინანსების ნიუანსებს დეტალურად აღწერს.

ამ დაუზუსტებელი გზავნილით „იმედის“ ჟურნალისტებმა მაყურებელს ხელისუფლების წევრი და მხარდამჭერი პოლიტიკოსების კომენტარები შესთავაზეს. გიორგი ვოლსკი ამბობს: „შეიძლება თვლიდეს მოსამართლე გარკვეული, რომ საქართველოს სასამართლო და ზოგადად საქართველო იმსახურებს ასეთ დამცირებას, როგორიც არი უცხოური ჩარევა მისი ამა თუ იმ სფეროს ორგანიზებაში. მაგრამ, როდესაც ეს ვინმეები არიან გაერთიანებული გარკვეულ ჯგუფში და სარგებლობენ უცხო ქვეყნის რაღაც გარკვეული უცხო ქვეყნის მხრიდან გარკვეული პრივილეგიით, მგზავრობით, რაღაც ღონისძიებებში მონაწილეობის მიღებით, რა საკვირველია, ეს უნდა განვიხილოთ, როგორც გარკვეული პოლიტიკური დემარში”.

გურამ მაჭარაშვილის პოზიცია: „ეს ჰგავს ზუსტად იმას, რომ როდესაც ბავშვი დაგიჯერებს და წაიყვან მერე, უყიდი შოკოლადებს და ეტყვი, რო კიდე წაგიყვან, თუკი დამიჯერებ და იმას იტყვი, რასაც დაგავალებ, აი, ამას ჰგავს სამწუხაროდ, ამ რამდენიმე მოსამართლის ვოიაჟი უცხოეთში, როდესაც მათ პრაქტიკულად კეთილსინდისიერებაზე თქვეს უარი, რომ ჩვენ არ ვიცით, ვართ თუ არა კეთილსინდისიერები.“

იაგო ხვიჩიას პოზიცია: „სავარაუდოდ, რომაული არდადაგები მოუწყვეს ჩვენს მოსამართლეებს. იმსახურებდნენ, იმსახურებდნენ.“

„სადღაც სიარულის შესახებ მე ინფორმაცია არ მაქვს, მაგრამ ვიღაცა თუ მეტყვის, რომ ამერიკელები სადღაც ევროპაში აკატავებენ ჩვენს მოსამართლეებს, მე არ მჯერა ამისი, რომ ეს მხოლოდ გასეირნება არი ამ მოსამართლეების”.

კახა კალაძის პოზიცია: „საქართველო არ არის რომელიმე ქვეყნის გუბერნია ან რომელიმე ქვეყნის შტატი. ჩვენ ვართ დამოუკიდებელი ქვეყანა, გვაქვს ჩვენი კონსტიტუცია და ყველამ კეთილი უნდა ინებოს და პატივი სცეს ამ ყველაფერს, პატივი სცეს, პატივი სცეს ჩვენს სახელმწიფოებრიობას და პატივი სცეს ქართველ ხალხს”.

ანრი ოხანაშვილი: „ნებისმიერი ასეთი ვოიაჟები, არ ვიცი რომაული არდადეგები უნდა დავარქვათ, თუ რა უნდა დავარქვათ, სერიოზულ კითხვის ნიშნებს აჩენს. სულ მცირე, რა თქმა უნდა უხერხულობას აჩენს სხვა კოლეგა-მოსამართლეებთან მიმართებაში, მაგრამ მთავარი აქ ის არის, რომ ეს აყალიბებს განცდებს და ახალისებს, რომ კონკრეტულმა მოსამართლეებმა არა კონსტიტუციისა და კანონის შესაბამისად, არამედ სხვა ფაქტორების გათვალისწინებით იმოქმედონ”.

ირაკლი ზარქუა: „თუ რამეს უნდა დაერქვას თავისი სახელი, ეს არის აი, ეს კლანი ეტყობა, რაღაც ვიწრო ჯგუფი მოსამართლეების, რომლებსაც არ გააჩნიათ არანაირი ღირებულება, ავტორიტეტი და ასე შეუძლია რაღაც თანამშრომელს ამა თუ იმ საელჩოსი დააფინანსონ და შემდეგ მართონ, რა განცხადებაც უნდა ის აკეთებინონ. პაესტკებში გაცვლილი მოსამართლის მანტია - ნუ, ასე შეიძლება რო შევაფასოთ ეს და ყოჩაღ თქვენ  აფერუმ თქვენს ღირსებას”.

ირაკლი ქადაგიშვილი: „აი ესეთი მიკერძოებული ურთიერთობა, მიკერძოებული წასვლა-წამოსვლა და შემდგომ, აი ამ, ასე ვთქვათ, ერთგვარი, თუ გინდათ, ესე დავარქვათ, აი ამ ერთგვარი კლანის ჩამოყალიბება სწორედ არის ის, რაც კლანურობას და სწორედ რაც სასამართლოს ერთიანობას და დამოუკიდებლობას ურეცხავს ძირს. ამიტომ ეს ყოვლად მიუღებელია”.

„შოკოლადების სანაცვლოდ დავალებების შესრულება“, „პოლიტიკური დემარში“, „პაესტკებში გაცვლილი მოსამართლის მანტია“, „კლანი“ - ამ და სხვა მსგავსი ფრაზების გაჟღერებით და გადაცემების მთლიანი კონტექსტით „იმედის“ ჟურნალისტები, როგორც მმართველი პოლიტიკური გუნდის პროპაგანდის გამავრცელებლები, მანიპულაციურად ცდილობენ, მოსამართლეების მოგზაურობა სასამართლოს დისკრედიტაციასა და მოსამართლეთა სანქცირებას დაუკავშირონ.

ამ ამბის ამგვარი გაშუქება რეპუტაციულ ზიანს აყენებს განმცხადებელს და მის კოლეგა მოსამართლეებს, იწვევს მათ ნეგატიურ კონტექსტში წარმოჩენას და მათი, როგორც  ხელისუფლების საწინააღმდეგო პოზიციის ღიად გამომხატველი მოსამართლეები, კომპრომეტირებას ემსახურება.

ყოველივე ზემოთ აღნიშნულიდან გამომდინარე, საბჭო მიიჩნევს, რომ „იმედის“ ჟურნალისტებმა განზრახ არაზუსტად, მანიპულაციურად გააშუქეს ფაქტები, განზრახ არ გადაამოწმეს მათთვის მიწოდებული ინფორმაცია, რითაც ქარტიის მე-11 პრინციპი დაარღვიეს.

Სარეზოლუციო ნაწილი

ჟურნალისტებმა: მარიამ ქართველიშვილმა, ხატია ქვათაძემ, ლევან ჯავახიშვილმა, ქეთი ქაშაკაშვილმა, ლევან კვატაშიძემ და ვარლამ წიკლაურმა დაარღვიეს ქარტიის 1-ლი და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა 1

სადავო მასალა 2

სადავო მასალა 3

სადავო მასალა 4

განცხადება

23 ივნისი, 2024 წელი

საქმე N749, N750

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: გელა მთივლიშვილი, ნინო კაპანაძე, საბა წიწიკაშვილი, მანანა ქველიაშვილი, ხატია ღოღობერიძე, ირმა ზოიძე, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე

აღწერილობითი ნაწილი:

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა მოსამართლე მადონა მაისურაძემ. განმცხადებელი მიიჩნევდა, რომ 2024 წლის 1 აპრილს ტელეკომპანია POSTV-ის  ეთერში გასულ გადაცემებში დაირღვა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

მოპასუხე ჟურნალისტებად განისაზღვრნენ: ქეთი მამრიკიშვილი, ანა შანიძე და ანა აშორდია.

საქმის განხილვის თავისებურებები:

საბჭოს სხდომა წარიმართა ქარტიის ოფისში, ჰიბრიდულ ფორმატში,  კერძოდ, საბჭოს წევრების ნაწილი სხდომაში მონაწილეობდა დისტანციურად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდა და საბჭოს პოზიცია წარმოუდგინა განმცხადებელმა, მადონა მაისურაძემ.

მოპასუხე ჟურნალისტები სხდომას არ დასწრებიან და არც შეპასუხება წარმოუდგენიათ წერილობით.

განმცხადებელი თავდაპირველად დავობდა პირველი (სიზუსტე), მე-3 (დადასტურებული წყარო) და მე-11 (ფაქტის განზრახ დამახინჯება) პრინციპების ფარგლებში.

განხილვის ეტაპზე, მას შემდეგ, რაც განემარტა ქარტიის პრინციპები, განმცხადებელმა მე-3 პრინციპი მოხსნა. საბოლოოდ, განმცხადებელმა დააზუსტა, რომ სადავო სიუჟეტში ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

სამოტივაციო ნაწილი:

POSTV-ის ეთერში გასული სიუჟეტების ქრონოლოგია და სადავო ფრაზები:

1. 1 აპრილი, 2024 წელი, 13:00 სთ.-იანი “ახალი ამბები”, “მოსამართლეების საიდუმლო ვიზიტი” 13:04 სთ.

ანა შანიძის სადავო ფრაზები (წამყვანი ქეთი მამრიკიშვილი):

„სასამართლოს დისკრედიტაციის კამპანიის პარალელურად ვრცელდება ინფორმაცია, რომ საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს იუსტიციისა და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორმა დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით, ვეტინგის მომხრე 3 მოსამართლე იტალიაში წაიყვანა. რომაული არდადეგებით ეკა არეშიძე, თამარ ხაჟომია და მადონა მაისურაძე წაახალისეს.” 

2. 1 აპრილი, 2024 წელი, 19:00 სთ.-იანი “ახალი ამბები”, “სასამართლო ხელისუფლების დისკრედიტაციის კამპანია” 19:07 სთ.

ანა აშორდიას სადავო ფრაზები:

“სასამართლოს დისკრედიტაციის კამპანიის პარალელურად ვრცელდება ინფორმაცია, რომ ე.წ. ვეტინგის მომხრე მოსამართლეები  რომაული არდადეგებით დააჯილდოვეს. საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს წარმომადგენელმა ეკა არეშიძე, თამარ ხაჟომია და მადონა მაისურაძე იტალიაში წაიყვანა.“

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭომ იმსჯელა სიუჟეტებში აღწერილ გარემოებებზე, მათ მთლიან კონტექსტზე და დაადგინა, რომ სიუჟეტები არის მანიპულაციური და საზოგადოებისთვის ისეთი გზავნილების მიწოდებას ემსახურება, რომელთა ნაწილიც არ არის სათანადოდ გადამოწმებული და დადასტურებული.

საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალები ქმნის შთაბეჭდილებას, თითქოს მოსამართლეები, მათ შორის მადონა მაისურაძე, აშშ-ის საელჩოს წარმომადგენელმა წაიყვანა იტალიაში დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით და ეს იყო “ჯილდო” მათ მიერ “ვეტინგის” ღიად მხარდაჭერის სანაცვლოდ.  სიუჟეტებში ეს ინფორმაცია არ არის გამყარებული შესაბამისი მტკიცებულებებით. 

სიუჟეტში არის ჟურნალისტების მიერ მტკიცებით ფორმაში წარმოთქმული ფრაზები: “საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს იუსტიციისა და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორმა დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით, ვეტინგის მომხრე 3 მოსამართლე იტალიაში წაიყვანა”; “რომაული არდადეგებით ეკა არეშიძე, თამარ ხაჟომია და მადონა მაისურაძე წაახალისეს”;  “ე.წ. ვეტინგის მომხრე მოსამართლეები  რომაული არდადეგებით დააჯილდოეს. საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს წარმომადგენელმა ეკა არეშიძე, თამარ ხაჟომია და მადონა მაისურაძე იტალიაში წაიყვანა”.

სიუჟეტებში არ არის ამ ფრაზების შინაარსის დამამტკიცებელი ფაქტები და არ არის წარმოჩენილი ბრალდების ადრესატების პოზიციები.

სიუჟეტების მიხედვით, ჟურნალისტები ამ ბრალდებების გახმაურებისას არ ეყრდნობოდნენ სათანადოდ, ქარტიის სტანდარტების შესაბამისად, გადამოწმებულ ფაქტებს. ინფორმაცია არ იყო გადმოცემული სულ მცირე ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროზე დაყრდნობით და ეფუძნებოდა მაყურებლისთვის გაურკვეველ წყაროს, რომლის მოწოდებული ინფორმაციის გადამოწმება POSTV-ის ჟურნალისტებს სათანადოდ არ მოუხდენიათ.

განმცხადებელმა, მოსამართლე მადონა მაისურაძემ, საბჭოს წარმოუდგინა გადარიცხვებისა და პირადი მიმოწერის ამსახველი დოკუმენტები, რაც ადასტურებს, რომ ეს მოგზაურობა საელჩოს თუ მისი წარმომადგენლის მიერ არ ყოფილა დაორგანიზებული.

განმცხადებლის განმარტებით, მან და მისმა მოსამართლე მეგობრებმა, ასევე ნატა წნორიაშვილმა (აშშ-ის საელჩოს თანამშრომელი) პირადი მეგობრული ურთიერთობებიდან გამომდინარე, თავად გაიღეს ხარჯები - იტალიაში მოგზაურობა დიდი ხნით ადრე დაგეგმეს. მოსამართლემ საბჭოს ამის დამადასტურებელი მიმოწერის ასლებიც წარმოუდგინა.

სიუჟეტებში არ ჩანს, რომ ინფორმაციის ეთერში გაშვებამდე ჟურნალისტებს ჰქონდათ მცდელობა, გადაემოწმებინათ ინფორმაცია ამერიკის საელჩოსთან, სასამართლოს ადმინისტრაციაში ან თავად მოსამართლეებთან, მაშინ, როდესაც ამის რეალური შესაძლებლობაც და საჭიროებაც არსებობდა დაბალანსებული სიუჟეტის მოსამზადებლად და მაყურებლისათვის გადამოწმებული ინფორმაციის მისაწოდებლად.
განმცხადებელმა საბჭოს უთხრა, რომ POSTV-დან მას არავინ დაკავშირებია.

სადავო სიუჟეტიდან ერთ-ერთში არის ნაჩვენები მოსამართლე  ეკა არეშიძის სოციალურ ქსელში გავრცელებული განცხადების ფრაგმენტი, თუმცა ისიც შეუსაბამოდ, მანიპულაციურად. POSTV-ის ჟურნალისტებმა ყურადღება გაამახვილეს ეკა არეშიძის განცხადების იმ ნაწილზე, სადაც ის “ვეტინგზე” საუბრობდა და არ გამოკვეთეს ფრაგმენტი, სადაც მოსამართლე დეტალურად ხსნიდა იტალიაში მოგზაურობის მიზნებსა და დეტალებს. მოსამართლის განცხადების ამ ფორმით გაშუქება არის ერთგვარი ფაქტების და გარემოებების მიჩქმალვა და არღვევს გონივრული ბალანსის, სიზუსტის პრინციპს.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მიკერძოებული ტექსტებისა და სიუჟეტის მანიპულაციური წყობით, სათანადოდ გადაუმოწმებელი ფაქტების ერთობლიობით, მასალის ავტორებმა პატივი არ სცეს აუდიტორიას, გამოიჩინეს არაკეთილსინდისიერება და დაარღვიეს ქარტიის პირველი პრინციპი.

Მე-11 პრინციპი.

„ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები: ფაქტის განზრახ დამახინჯება.“

საბჭოს მიერ ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება, თუ დადგინდა, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;
2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;
3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის საბჭომ სადავო მასალებში მე-11 პრინციპის დარღვევა მიიჩნია სიუჟეტების კამპანიურობის და მათი შინაარსის მმართველი პარტიის “ქართული ოცნების” პროპაგანდისტულ გზავნილებთან თანხვედრის გამო. გარემოებების შესწავლით საბჭო მიიჩნევს, რომ აღნიშნული სიუჟეტების ამ ფორმით მომზადება ემსახურებოდა ე.წ. ვეტინგის მომხრე მოსამართლეების დისკრედიტირებას.

ქარტიის საბჭომ POSTV-ის სადავო სიუჟეტების განხილვის პარალელურად განიხილა ამ თემაზე ტელეკომპანია “იმედის” მიერ მომზადებული მასალები. “იმედი” იყო იმ ინფორმაციის  პირველწყარო, რომ თითქოს აღნიშნული მოსამართლეები სამოგზაუროდ აშშ-ის საელჩომ (თანამშრომელმა) წაიყვანა. ტელეკომპანია “იმედმაც” აღნიშნული თემა სამთავრობო პროპაგანდის ჭრილში გააშუქა და ამაზე ვრცლად არის მსჯელობა ქარტიის შესაბამის გადაწყვეტილებაში.

POSTV-ის ჟურნალისტებმაც მოსამართლეების იტალიაში მოგზაურობა აუდიტორიას მიაწოდეს არაზუსტად, მანიპულაციურად, როგორც სასამართლოს “ძირგამომთხრელი” მოსამართლეების საელჩოსგან წახალისება და ეს ამბის გაშუქების გარემოებებში  ცხადად ჩანს.

კერძოდ: პირველ სადავო სიუჟეტს წინ უძღვის თემა, რომ „მმართველი გუნდის ინფორმაციით, სასამართლო სისტემის დისკრედიტაციის პროპაგანდისთვის, ქვეყანაში უცხოეთიდან დიდი ოდენობით თანხებია შემოსული. სწორედ ამ კამპანიის ფარგლებში ქალაქში მოსამართლეების შეურაცხმყოფელი წარწერები გამოჩნდა.“ ამ ფრაზას ებმის სადავო პირველი სიუჟეტი, რომელსაც ჟურნალისტი იწყებს ფრაზით: “სასამართლოს დისკრედიტაციის კამპანიის პარალელურად, ვრცელდება ინფორმაცია, რომ საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს იუსტიციისა და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორმა დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით, ვეტინგის მომხრე 3 მოსამართლე იტალიაში წაიყვანა”. შემდეგ კი გადაცემა გრძელდება თემით, რომ “სასამართლო სისტემიდან მოსამართლეთა არაკეთილსინდისიერი გაძევებისგან თავისუფლებით საქართველო მსოფლიოს საუკეთესო 50 ქვეყანას შორის 46-ე ადგილზეა.”

მეორე სადავო მასალის შემთხვევაში, მას წინ უძღვის სიუჟეტი შემდეგი სახელწოდებით: “ორგანიზებული შეტევა ქართულ მართლმსაჯულებაზე და დაფინანსებული კამპანია სასამართლო სისტემის წინააღმდეგ”. ეს სიუჟეტიც იწყება ფრაზით: “სასამართლოს დისკრედიტაციის კამპანიის პარალელურად, ვრცელდება ინფორმაცია, რომ ე.წ. ვეტინგის მომხრე მოსამართლეები  რომაული არდადეგებით დააჯილდოვეს”. და გრძელდება სასამართლო ხელისუფლების “დისკრედიტაციის კამპანიისა” და მოსამართლეთა დასანქცირების თემით.

ამასთანავე, პირველ სადავო სიუჟეტს, სათაურთან ერთად, გასდევს ტიტრი: “უცხოური ფული სასამართლოს დისკრედიტაციისთვის”, ხოლო მეორე სადავო სიუჟეტს: “სასამართლო ხელისუფლების დისკრედიტაციის კამპანია”.

ეთიკური მედიის ვალია, გაემიჯნოს პროპაგანდას, არ გაავრცელოს ინფორმაცია არცერთი პოლიტიკური ძალის ინტერესების გათვალისწინებით და მხოლოდ მიუკერძოებლობის პრინციპით იხელმძღვანელოს .

ამ შემთხვევაში პირიქით,  POSTV-ის ჟურნალისტებმა საკუთარ ეთერში მმართველი პოლიტიკური ძალის წევრებს მისცეს საშუალება, გამოეთქვათ დაუსაბუთებელი, გადაუმოწმებელი ბრალდებები განმცხადებლის და მისი კოლეგა მოსამართლეების წინააღმდეგ.

კერძოდ:

დავით მათიკაშვილი: “ეს არის წახალისება იმ მოსამართლეების, რომლებსაც საკუთარ კეთილსინდისიერებაში ეპარებათ ეჭვი”.

ეკა სეფაშვილი: „ეს არის მათ მიერ [ამერიკის საელჩო] გაღებული ჯილდო იმისათვის, რომ ამ მოსამართლეებმა აღიარეს, რომ უცხო ქვეყნის მოქალაქე უკეთესად შეაფასებს ჩვენი მოსამართლეების კეთილსინდისიერებას, რაც არი, რა თქმა უნდა, მონური ფსიქოლოგიის ერთ-ერთი გამოხატულება და დაუშვებელია”.

სიუჟეტში გაჟღერებული ფრაზები: “საკუთარ კეთილსინდისიერებაში ეპარებათ ეჭვი”; “გაღებული ჯილდო მოსამართლეთა აღიარებისთვის”, “მონური ფსიქოლოგია”, ცალსახად ემსახურება მოსამართლეებისთვის რეპუტაციული ზიანის მიყენებას. შთაბეჭდილება რჩება, რომ ამის მოტივი პოლიტიკურია და მიზნად ისახავს მოსამართლეთა კეთილსინდისიერების, გამჭვირვალობის შესახებ პოზიციის საჯაროდ დაფიქსირების გამო მათ დასჯას.

განსახილველ შემთხვევაში, სადავო სიუჟეტების მთლიანი კონტექსტის გათვალისწინებით, საბჭომ დაადგინა, რომ ჟურნალისტები მანიპულაციურად ცდილობენ “ვეტინგის” მომხრე მოსამართლეები დაადანაშაულონ, რომ ისინი სასამართლოს დისკრედიტაციაში მონაწილეობენ.

ეს გზავნილები არ გამომდინარეობს ფაქტობრივი მტკიცებულებებიდან და აშკარაა, რომ ჟურნალისტები არაზუსტი ფაქტებით განზრახ ცდილობენ მაყურებლის შეცდომაში შეყვანას, რაც საბჭომ ქარტიის მე-11 პრინციპის დარღვევად მიიჩნია.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალებში დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი, ფაქტის განზრახ დამახინჯების ნაწილში.

სარეზოლუციო ნაწილი

ჟურნალისტებმა: ქეთი მამრიკიშვილმა, ანა შანიძემ და ანა აშორდიამ დაარღვიეს ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა 1

სადავო მასალა 2

განცხადება